________________
ફૂલગજરા જેવાં આ માનવઝૂમખાં હવે એક સ્થળે એકત્ર રહેતાં. એક મન, એક ભાવ ને સમાન સ્વભાવવાળો બનીને સાથે વસતાં, ને સાથે જ વનરાજિમાં, સરિતાતટે, પર્વતો પર, ખાનપાનની શોધમાં જતાં, અને જે મળે તે એકત્ર કરીને સરખે ભાગે વહેંચી લેતાં.
જંતુ જેવો લેખાતો માનવી પહાડ જેવો દુર્ઘર્ષ, હાથી જેવો દુર્વ્યય ને દેવ જેવો પરાક્રમી બન્યો હતો. એને આકાશના તારલા તોડવાના અભિલાષ થતા. એને પાતાળઝરા ભેદવા હુંકાર ઊઠતા.
નાભિદેવ કુળકરના પરાક્રમી પૂર્વજો વન-જંગલમાંથી સહુ પહેલાં હાથીને વશ કરી લાવેલા. એ વેળા હાથીને વશ કરવો, એ પહાડને ઉખેડી નાખવા જેટલું ભયંકર કાર્ય લાગતું. જે કોઈ એ પહાડ જેવા પ્રાણીને જોતું તે ભયથી નાસી છૂટતું. આજે એ જ નાસનારાઓને કુમાર વૃષભધ્વજે જાણે સંજીવની કળા આપી હતી. તેઓ હાથી, વાઘ કે વનગેંડાથી લેશમાત્ર ડરતા નહોતા. પચીસ-પચાસ જણા સાથે હોય તો એને હરાવીને પણ ચાલ્યા આવતા.
જાગૃતિની એ નવ ઉષાને ટાણે કુમાર વૃષભધ્વજ પર આપત્તિ આવી ઘેરાણી. જે માનવીઓ માટે એમણે પોતાનું જીવતર આપ્યું. તેઓએ જ એમનું કીમતી જીવતર લેવા પ્રયાસ કર્યો ! પ્રગતિની કૂચ આડે એક મહાન વિષ્ન ખડું થઈ ગયું.
આ જગતમાં કોઈ માનવ લાંબા પ્રવાસે ન જતો. એક જ વાર એ પ્રવાસે જતો, જેમાંથી તે કદી પાછો ન ફરતો.
કુમાર વૃષભધ્વજ પ્રવાસના શોખીન હતા, પણ આ તો મૃત્યુના મોંમાં જવાનો પ્રવાસ હતો.
વૃદ્ધ નાભિદેવ દેવી અધિકારથી યુક્ત પોતાના પુત્ર માટે વ્યાકુળ બની ગયા, પણ આ ઉમરે પહાડો ઓળંગવાની શક્તિ એમની પાસે નહોતી. મરુદેવા વ્યાકુળ બની બેઠાં હતાં. એ થોડી થોડી વારે અન્યમનસ્ક બની વૃષભ ! વૃષભ ! મારો વૃષભ એમ બોલ્યા કરતાં.
સુમંગલાની સ્થિતિ જુદી હતી. એને માથે તો કર્તવ્યનો ભાર આવ્યો હતો. એને કુમારની પાછળ કુમારના પ્રિય કાર્યને મને-કમને આગળ ધપાવવાનું હતું. એ ગંભીર બની ગઈ હતી. એનાં ચંચળ નયનો અષાઢના મેઘની જેમ ભારેખમ બની બેઠાં હતાં.
સ્વસ્થતાથી એણે નાભિદેવ ને મરુદેવા માતાને બધો વૃત્તાંત કહ્યો. છેલ્લે છેલ્લે કહ્યું : ૯૬ ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org