Chakravarti Bharat

SR No.: 004516
Original Sutra Author: N/A
Author: Jaybhikkhu
Publisher: Jaybhikkhu Sahitya Trust
Publication Year: 2008
Total Pages: 234
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, History, & Story
File Size: 10 MB

Page 30

મંત્રીરાજ સુમતિસાગર પાસે જ બેઠા હતા. એમણે પોતાના સ્વામીના પુણ્યપ્રકોપને જાણ્યો. સમુદ્રને શોષી નાખનાર વડવાનલની સંહારશક્તિ એ પ્રકોપમાં પડી હતી. એમણે એ શક્તિને વારવા ને અયોધ્યાપતિને શાંત પાડવા કહ્યું :
મહારાજ આ બધો કાળનો પ્રભાવ છે. માણસ તો–' કાળનો પ્રભાવ ?”
હા, સ્વામી ! કાળનો પ્રભાવ જ એવો છે કે કલ્પતરુ નાશ પામે, કામધેનુનો નિર્વશ જાય, ચિંતામણિ ખૂટી પડે. ઘટતાંની ઘડી છે. આ બધો કાળનો જ પ્રભાવ છે. માનવ તો બિચારો.....'
કાળનો પ્રભાવ એ સાચું. પણ એ કલ્પતરુને ઠેકાણે પિતાજી કેવાં સુંદર વૃક્ષો લાવ્યા ! કામધેનુના ઠેકાણે કેવી સુંદર ધેનુઓ લાવ્યા ! કર્મભૂમિને ભોગભૂમિથી પણ કેવી સુંદર બનાવી ! માણસ મૃત્યુને ભૂલી ગયા – આવવું હોય ત્યારે આવે ! સ્વર્ગને વીસરી ગયા – હો તો હો ! દેવો એને ત્યાં ચાકરી કરવા આવ્યા. માણસ જેટલાં મહાન કોણ ? આ શું બતાવે છે ? નૃપપદના જનક પિતાજી પાસેથી હું તો આ સમજ્યો છું. માનવને બિચારો ન કહેશો. મારી અકર્મણ્યતાને કાળનો પ્રભાવ કહી ન છાવરશો. હું આ સમજ્યો છું. તમે બીજું સમજ્યા હો તો બીજું કહો.'
સાચું સમજ્યા છો, સ્વામી ! બુદ્ધિમાનોને કેટલીક વાર બુદ્ધિ જ ભરમાવે છે !” સુમતિસાગરે પોતાની ભૂલ સ્વીકારી.
‘તમારો દોષ નથી. સ્નેહ વસ્તુ જ એવી છે.” ભરતદેવે કહ્યું : “સ્નેહ ઘણી વાર પોતાની જાતને છેતરે છે. સુષેણ ! તારે વિશેષ કંઈ કહેવું છે
સુષેણે નમન કરતાં કહ્યું :
મહારાજ! એક શાસન, એક સંસ્કતિ. એક ભાષાએક સંસ્કાર – આખી પૃથ્વીને એક દોરે સાંધવાનું પિતાજીનું સ્વપ્ન ઘડીભરમાં જોતજોતામાં અસફળ થયું છે. માનવ ફરી પશુતા તરફ ડગ દેવા મંડ્યો છે ! માનવને દેવ બનાવાય કે ન પણ બનાવી શકાય, પણ માનવને માનવ રાખવા આપ ફરી શાસન સ્થાપો.”
‘સુષેણ ! એની જવાબદારી કાળને માથે હો કે ન હો, પણ રાજા તરીકે એનું ઉત્તરદાયિત્વ મારું છે. એ સ્વપ્નને અસફળ ન થવા દેવું, એ રાજાનું
સવી જીવ કરું શાસનરસી જે ૧૫