Page Text
________________
શ્રી વિજયપદ્મસુરીશ્વરકૃત
શબ્દા :—મે શ્રીજૈન પ્રવચન કિરણાવલીના ૧૩ પ્રકાશ રૂપ પહેલા ભાગમાં શ્રીદ્વાદશાંગીના સાર સહિત સક્ષિપ્ત પરિચય જણાવ્યા. હવે હું આ ચૌદમા પ્રકાશમાં આર ઉપાંગાના પિરચય ટૂંકામાં સૂત્રને અનુસારે કહીશ. ૧૧૧, જેમ શરીરમાં હાથ મસ્તક વગેરે અંગેા અને આંગળી વગેરે ઉપાંગા હોય છે, તેમ શ્રીગણધરાદિ પૂજય પુરુષાએ શ્રીજિન પ્રવચન રૂપ દેહ (શરીર)ના આચારાંગસૂત્ર વગેરે ભાર્ અંગેા અને તે મારે અંગાનાં ઔપપાતિક સૂત્ર વગેરે ભાર ઉપાંગા કહ્યાં છે. જેમ શરીરનાં આંગળી વગેરે ઉપાંગેા હાથ વગેરે અગાના સ્વરૂપને વિસ્તારે છે . ( સ્પષ્ટ રીતે સમજાવે છે ), તેમ ઔપપાતિકસૂત્રાદ્વિ ભાર્ ઉપાંગે! શ્રીઆચારાંગાદિમાં કહેલી હકીકતને વિસ્તારથી સરલ પદ્ધતિએ સમજાવે છે. માટે જ કહ્યું છે કે “ અર્થક્વટરોવિધાયાનિ કવાંŕન” એટલે ઉપાંગસૂત્રો અંગ સૂત્રોમાં કહેલા અર્થના સ્પષ્ટ એધ કરાવે છે. ૧૧ર.
३२२
તેથી બારે ઉપાંગસૂત્રોની સાથે સંબંધ છે એમ સમજવુ, શ્રીતત્ત્વાર્થસૂત્રના પહેલા અધ્યાયના ૨૦મા સૂત્રના ભાષ્યની ટીકામાં ટીકાકાર શ્રીસિદ્ધસેન ગણિએ કહ્યું છે કે પરમ શ્રુતજ્ઞાની મહાપુરુષાએ દ્વાદશાંગી ગણિપિટકમાં કેટલાક સૂત્રોના ગુ’ચવણ ભરેલા અર્થાને વિસ્તારથી સમજાવવાની જરૂરિયાત જાણી, તેથી તેમણે અગેામાંના તેવાં જરૂરી સ્થલેને વિસ્તારથી સમજાવવાના મુદ્દાથી બાર ઉપાંગસૂત્રોની અંગસૂત્રોની સાથે વ્યવસ્થા કરી. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે અ ંગામાં જે અર્થાં ટૂંકામાં કહેલા હાવાથી ગુચવણભરેલા એટલે સમજવામાં કઠિન જણાયા, તે અર્થાને ઉપાંગસૂત્રોમાં અલગ અલગ સૂત્રમાં વ્યવસ્થિત કરીને સમજાવ્યા, એમ શ્રીતત્ત્વાર્થસૂત્રની હારિભદ્દીય ટીકા વગેરે ગ્રંથામાં પણ કહ્યું છે. શ્રીહરિભદ્રસૂરિએ તત્ત્વાર્થીની ટીકામાં કહ્યું છે કે જ્યાં આચારાદિ અર્થ પૂરા થાય તે શ્રીઆચારાંગ વગેરે અંગેા જાણવાં, તે જ્યાં જૂદા જુદા ખીજા અર્થા કહ્યા હોય, તે રાજપ્રશ્નીય વગેરે ઉપાંગેા જાણવાં, ૧૩. શ્રીમહાવીર પ્રભુના નિર્વાણકાલથી ૩૭૬મા વર્ષ એટલે વિક્રમ સંવત્ શરૂ થયા પહેલા ૯૪મા વર્ષે જેમના સ્વગ વાસ થયા છે, તે શ્રીઆ શ્યામાચાય મહારાજે બાર ઉપાંગામાંના ચાથા શ્રીપ્રજ્ઞાપનાસૂત્રની રચના કરી હતી. બાકીનાં ઉપાંગાની રચના કરનારા મહાપુરુષોનાં નામ જણાવ્યાં નથી, પણ સૂત્રની રચના જોતાં જણાય છે કે વિશિષ્ટ શ્રુતજ્ઞાની પૂર્વધરાદે પુરુષો જ પ્રાયે હાવા જોઇએ. ૧૧૪. ઉપપાત શબ્દના, ૧. દેવ-તારક વેાના જન્મ, ૨. મેાક્ષમાં જવું આ બે અર્થા સમજવા. આ ઉપપાતને લક્ષ્યમાં રાખીને જેમાં પદાર્થોનું સ્વરૂપ કહ્યું છે તે ઔપપાતિક સૂત્ર કહેવાય. આ પહેલું ઉપાંગ સૂત્ર શ્રીઆચારાંગ સૂત્રનુ છે એમ સમજવું. ૧૧૫, (૨) શ્રીસૂત્રકૃતાંગ સૂત્રનુ રાજપ્રશ્નીય ઉપાંગ છે; (૩) શ્રીસ્થાનાંગ સૂત્રનું જીવાભિગમ સૂત્ર ઉપાંગ છે. (૪) શ્રીસમવાયાંગ સૂત્રનું ઉપાંગ શ્રીજીવાભિગમ સૂત્ર છે, (૫) શ્રીભગવતી સૂત્રનું ઉપાંગ સૂર્ય પ્રર્હાસ જાણવુ, (૬) જ્ઞાતાધર્મકથાંગ સૂત્રનું ઉપાંગ જ મૂઠ્ઠીપપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર જી,
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International
| SR No. | 004513 |
| Book Title | Pravachana Kiranavali Pistalisa agam Rahasya |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vijaypadmasuri |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 750 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_related_other_literature |
| File Size | 16 MB |