________________ क्रोधः] [35 व्याख्या गाथा (नाम क्रोधः क्रोधादयः . क्लेशाः क्षमा = अप्रीतिलक्षणः / गु. 4/2 = कृत्याकृत्यविवेकोन्मूलकः प्रज्वलनात्मकश्चित्तधर्मः / द्वा. 21/4 = क्रोध: कोपो रोषो द्वेषो भण्डनं भाम इत्यनर्थान्तरम् / त.भा. 8/10 = परस्यात्मनो वा अपायमविचार्य कोपकरणं क्रोधः / यो.शा. 1/56 = अपराधाक्षमा क्रोधो, मानो जात्याद्यहंकृतिः / लोभः परार्थतृष्णा च, माया कपटचेष्टितम् // 5 // यो.सा. 3/5 = अविद्या चास्मिता चैव रागद्वेषौ तथापरौ / पञ्चमोऽभिनिवेशश्च क्लेशा एते प्रकीर्तिताः // द्वा. 25/18 - [क्ष] = अदीनमनस्कतयाऽनुभवनम् / उ.र. 83 = क्षमा तितिक्षा सहिष्णुत्वं क्रोधनिग्रह इत्यनर्थान्तरम् / त.भा. 9/6 = क्षान्तिः शक्तस्याशक्तस्य वा सहनपरिणामः / यो.शा. 4/93 . ' = क्षान्तिराक्रोशादिश्रवणेऽपि क्रोधत्यागः / द्वा. 27/24 = प्रशान्तवाहितारूपा चित्तपरिणतिः / यो.शा.. 4/11 = सत्येतरदोषश्रवणेन कार्यतत्त्वमविचार्यान्तर्बहिश्च कोपोदयाद्विक्रियामापाद्यमानस्यात्मनो निरोधनम् / यो.बि. 54 = मिथ्यात्वमोहनीयस्यानन्तानुबन्धिनां च निर्मूलनाशः / यो.शा. 2/2 = क्षय उदीर्णस्य विरत्यावारककर्मणो विनाशः, तेन सहोपशमस्तस्यैवानुदीर्णस्य विपाकोदयापेक्षया विष्कम्भितोदयत्वं क्षयोपशमः / अ. = क्षयो मिथ्यात्वमोहनीयस्यानन्तानुबन्धिनां च उदितानां देशतो निर्मूलनाशः, अनुदितानां चोपशमः, क्षयेण युक्त उपशमः क्षयोपशमः / यो.शा. = क्रोधादिप्रतिपक्षा जीवपरिणामाः / अ.म. = विषयेषु कल्पितेषु च पुर:स्थितेषु च निवेशितं रजसा / / सुखदुःखयुग्बहिर्मुखमायातं क्षिप्तमिह चित्तम् // 4 // अध्या. 20/4 = कृपणः / यो.बि. 87 = कृपणः / यो.दृ. = अवगाहना-स्वव्याप्यनभ:प्रदेश संयोगः, 4/138 * 'एकप्रदेशम् ' अवगाह्यसमव्याप्तप्रदेशावच्छिन्नं नभः, 4/139 क्षयः क्षयोपशमः क्षान्त्यादयः क्षिप्तचित्तम् 76
