Page Text
________________ 289 सूत्र 15 ] स्वोपज्ञभाष्य-टीकालङ्कृतम् मपि वाच्यम् / सूर्ययोश्चन्द्रमसोश्च जम्बूद्वीपे सर्वाभ्यन्तरमण्डलस्थयोरन्तरं नवनवतिर्योजनसहस्राणि षट् च शतानि चत्वारिंशदधिकानि / / भा०-एतानि च ज्योतिष्कविमानानि लोकस्थित्यां प्रसक्तावस्थितगती _ न्यपि ऋद्विविशेषार्थमाभियोग्यनामकर्मोदयाच नित्यगतिरतयो ज्यातिष्कावमान देवा वहन्ति / तद्यथा-पुरस्तात् केशरिणः। दक्षिणतः कुञ्जराः। वाहकः अपरतो वृषभाः / उत्तरतो जविनोऽश्वा इति // 14 // टी-एतानि च ज्योतिष्कविमानानीत्यादि, नेश्वरादीच्छातः, किन्तु लोकानुभावादेव, एतानि विमानानि ज्योतिषां प्रसक्तावस्थितगतीन्यपि प्रसक्ता-सम्बद्धा अवस्थिता-आभीक्ष्ण्येन गतिर्येषां तानि प्रसक्तावस्थितगतीन्यपि सन्ति समृद्धिविशेषप्रकटनायाभियोग्यनामकर्मोदयभाजः सर्वदेव गतिरतयो-गमनक्रीडाशीला देवा वहन्ति / चशब्दः समुच्चये / ऋद्विविशेषार्थमाभियोग्यनामकमोदयाचेत्यनेनैतद् भाष्येण प्रतिपादयति-न च तेषां वोढणां भारजनितं दुःखं समस्ति, ते हि गमनक्रीडाप्रियत्वाल्लोकानुभावादेव तेषु भ्रमस्वधस्तात् स्थिता नानावेषधारिणो व्रज्यां प्रतिपद्यन्ते, अवन्ध्यफलत्वादाभियोग्यकर्मणः, तद्यथा-नखदंष्ट्राटोपकेसरभासुरसटाप्रकीर्णकिरणसमूहानुरञ्जिताः कपिलनयनतारकाः केसरिणः पुरस्ताद वहन्तीति / दक्षिणतो मदप्रसेकाद्रगण्डा मदावचूर्णितप्रसारितकराः षड्दन्तोपशोभितानना दन्तिनः, अपरतः प्रशस्ताङ्गोपाङ्गोपचितमूर्तयो वृषभाः, उत्तरतो अविनोऽश्वा इति / सर्वे चैते षोडशसहस्रसङ्ख्या देवाः सवितुर्विमानं वहन्ति, तथा चन्द्रमसः / ग्रहविमानमष्टौ सहस्राणि वहन्ति, नक्षत्रविमानं चत्वारि सहस्राणि, ताराविमानं सहस्रद्वयमिति / सर्ववहिर्मण्डलस्थयोरन्तरं योजनलक्षं पट् च शतानि पष्टयधिकानि सूर्ययोः, चन्द्रमसोरप्येतदेव बहिर्मण्डलस्थयोरन्तरं पोडशैकपष्टिभागहीनं, पञ्च शतानि नवो. तराणि त्रिपञ्चाशचैकपष्टिभागाश्चन्द्रमसः काष्ठान्तरमवसेयम्, मण्डलान्तरं तु पञ्चत्रिंशद् योजनानि त्रिंशदेकपष्टिभागाश्चत्वारश्च सप्तभागा योजनस्येति // 14 // येयं ज्योतिषां गतिः सातत्येनैनामन्ये काल इत्यध्यवस्यन्ति, तत् कथमिति ? उच्यतेन गतिशब्दवाच्यः कालः, तत्साध्यः किन्तु योऽयमतीतानागतवर्तमानभेदः सः / सूत्रम्-तत्कृतः कालविभागः॥४-१५॥ भा०-कालोऽनन्तसमयः वर्तनादिलक्षण इत्युक्तम् (अ०५, सू० 39, 22) / तस्य विभागो ज्योतिष्काणां गतिविशेषकृतश्चारविशेषेण हेतुना / तैः कृतस्तत्कृतः। टी०-अथवा यत एव ज्योतिष्काः सदा नियतगतयो नान्ये, अत एवायं नृलोके तत्कृतः कालविभागः / कालोऽनन्तसमय इत्यादि भाष्यम् / मुख्यवृत्तिसमाश्रयणात् सक
| SR No. | 004407 |
| Book Title | Tattvarthadhigam Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyadarshanvijay |
| Publisher | Shripalnagar Jain S M Derasar Trust |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 514 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |