Page Text
________________ 128 तस्वार्थाधिगमसूत्रम् [ अध्यायः / टी-समुदायेत्यादि / समुदायः-सङ्घातः व्यक्तिः-मनुष्य इति आकृतिःसंस्थानमवयवानां सत्ता-महासामान्यं संज्ञादयो-नामस्थापनाद्रव्यभावाः एषा समुदायादीनां निश्चयो-विशेषस्तमपेक्षते-अभ्युपैति यः स-समुदायव्यक्त्याकृतिसत्तासंज्ञादिनिश्चयापेक्षः / कथं निश्चयमेवापेक्षते न समुदायादीनीति ? उच्यते-नाहि समुदायस्त्रैलोक्यादिरूपः समुदायिनोऽन्तरेण कश्चिदप्यस्ति, न च व्यक्तिः सामान्यविशेपरूपा मनुष्य इत्यादिका मनुष्यानन्तरेणास्ति, न चाकार आकारवन्तमन्तरेणास्ति, न वा सत्ता सत्तावन्तमन्तरेणास्ति, न वा नामादयो नम्यमानादीनन्तरेण केचन सम्भवन्ति, अनुपलभ्यमानत्वाद् व्यवहाराकरणादित्यर्थः विशेषस्तु स्वप्रत्यक्ष इति, तस्मात् स एव सत्य इत्येवं समुदायादिनिश्चयापेक्षस्तं विद्यादिति सम्बन्धः / लोकोपचारनियतमिति / लोके उपचारः गिरिदह्यत इत्यादिकः, तस्मिन् लोकोपचारे नियतं-निष्पन्नं व्यवहारनयं विस्तृतमिति उपचरितानुपचरितार्थाश्रयणाद् विस्तीर्णमित्यर्थः, विद्याद्-अवबुध्येत // 3 // अजुसूत्रस्वभावमाहभा०–साम्प्रतविषयग्राहक-मृजुसूत्रनयं समासतो विद्याद् / विद्याद् यथार्थशब्द, विशेषितपदं तु शब्दनयम् // 4 // इति // ही०-साम्प्रतेत्यादि,साम्प्रतो-वर्तमानः विषयो-ज्ञेयस्तस्य ग्राहक, वर्तमानार्थाश्रयमित्यर्थः / समासत इति संक्षेपतः, यतो वर्तमानमात्मीयं नामादिकमित्यादिविशे. षणोपेतं, सङ्गच्छत्ययम् / उत्तरार्धेन शब्दस्वरूपमाह-विद्याद् यथार्थशब्दमिति / अनेन तु एवम्भूत इव प्रकाशितो लक्ष्यते, सर्वविशुद्धत्वात् तस्येति, यतः स एवमभ्युपैतियदाऽर्थश्चेष्टाप्रवृत्तस्तदा तत्र घट इत्यभिधानं प्रवयं, नान्यदिति / साम्प्रतसमभिरूढौ कसान्नामेडितावितिचेत् ? उच्यते-तावपि स्मारितावेव, यत आह-विशेषितपदं तु शब्दनयमिति, विशेषितपदमिति विशेषितज्ञानं, यतः साम्प्रतसमभिरूढयोरन्यादृशं ज्ञानं, नामादिषु प्रसिद्धपूर्वाच्छब्दादर्थे प्रतीतिः साम्प्रतः शब्दान्तरवाच्यश्चार्थः शब्दान्तरस नाभिधेयीभवतीत्येवं समभिरूढविज्ञानमिति, इतिः नयानुसरणपरिनिष्ठासूचकः // भा०-अनाह-अथ जीवो नोजीवः अजीवः नोअजीवः इत्याकारिते केन नयेन कोऽर्थः प्रतीयते ? इति। टी०- अत्राह परः-घटाद्यजीवपदार्थोद्देशेन नैगमादयो नया विभाजीवादौ नय. य विताः, सम्प्रति जीवपदार्थे विभावयन्नाह-अथ जीवो नोजीब इत्यादि / अथवा घटोदाहरणे विधिरेव केवलः प्रदर्शितः, अधुना विधिप्रतिषेधौ जीवे निरूपयति-अथेति प्रस्तुतानन्तयं द्योतयति, शुद्धपदे केवले आका. रिते-उद्दिष्टे उच्चरिते वा जीव इति, नोजीवः अजीव इति देशसर्वप्रतिषेधयुक्तयोर्वा 1. संज्ञादि निश्चयाः०' इति क-घ-पाठः, 'संज्ञाविनिश्चया.' इति ग-पाठः। २केले आदिष्टे ' इति / विचार क-ख-पाठः।
| SR No. | 004407 |
| Book Title | Tattvarthadhigam Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyadarshanvijay |
| Publisher | Shripalnagar Jain S M Derasar Trust |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 514 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |