Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 512

452 ] श्रीसिद्धहेमशब्दामुशासनं [अ०७ पा० 2 सू० 92-96 सप्तमीति तामत्र त्रपकरणात् (?) / भं नक्षत्र- | ऽकारः, अत्र इति सिद्धम् / उइदम् , अस्मिन्-इह, मत्रास्ति-भवत् , मतुः, 'मावर्णान्त'० (2 / 1 / 94) त्रप , निपातनात् इदमः इकारः, त्रपः स्थाने हः, तथा इति मस्य वः / 5 भातीति भवत् , शतृः / / 91 // इदमकस्मिनिह / एषु 'सप्तम्या.' (7 / 2 / 94) प् / त्रप च // 7 / 2 / 92 // त्रपमात्रे चैते क कु इत्यादय आदेशा विधीयन्ते / तेन भवदादियोगेऽपि कादय आदेशा भवन्ति, म० वृ०-भवत्वाद्यैरेकार्थेभ्यः किमद्वयादिभ्य- | तथाहि-क भवान् , कुत्र भवान् , अत्र भवान , इह श्च सर्वविभक्त्यन्तेभ्यः 'त्रप्' वा स्यात् / ['वाद्यात्' / भवान् ; क्कायुष्मान् , कुत्रायुष्मान, अत्रायुष्मान् , इत्यतो वा अनुवृतिः] स भवान् , तत्र भवान् ; तौ इहायुष्मान् , क दीर्घायुः, कुत्र दीर्घायुः,अत्र दीर्घायुः, भवन्तौ, तत्र भवन्तौ; ते भवन्तः, तत्र भवन्तः / इह दीर्घायुः / एषु 'त्रप च' (7 / 2 / 92) इति सूत्रेण इत्यादि / एवं स आयुष्मान् , तत्रायुष्मान इत्या- सर्वविभक्तिद्वारकेणापि त्रपा योगे काद्यादेशाः सिद्धाः द्यपि / योगविभागश्चकारेण पुनस्तस्विधानार्थम् / // 93 / / तेन सप्तम्यन्तादपि तस् भवति,-ततो भवति, तत्र सप्तम्याः // 7 / 2 / 94 // भवति। अन्यथा हि तत ★इति सप्तम्यन्तात् ‘सप्त म. वृ०-सप्तम्यन्तात् किमद्वयादिभ्यः 'त्रप' म्याः' (72 / 94) इत्यनेन परत्वात् त्रबेव स्यात् / स्यात् / [पकारः पुंवद्भावार्थः] [कस्मिन् =] कुत्र, रूढिशब्दाश्चैते ततोभवदादयः शब्दाः पूजावचनाः ['ककुत्रात्रेह' (7 / 2 / 93) इति कु: सर्वत्र, तत्र, बहुत्र, कथञ्चिद् व्युत्पाद्यन्ते / अत एव पुनस्त्यदादिरनु बह्वीषु बहुत्र [क्यङ्मानि'० (3 / 2 / 50) इति पुंवत् ] प्रयुज्यते / [तथाहि-] स तत्रभवान् , तं तत्र / / 94 // भवन्तम् // 12 // किंयत्तत्सर्वैकान्यात्काले दा // 7 / 2 / 95 // अव०-'आदिशब्दात् तं भवन्तम् , तत्र भव- म. वृ०-किम्-यद्-तद्-सर्वैकान्येभ्यः सप्तन्तम् ; तेन भवता, तत्र भवता; तस्मै भवते, तत्र म्यन्तेभ्यः काले वाच्ये 'दा' स्यात् / कस्मिभवते; तस्माद् भवतः, तत्र भवतः; (तस्य भवतः,) न्कालेकदा, [ यस्मिन्काले= ] यदा, तदा, (सर्व तत्र भवतः ; तस्मिन् भवति, तत्र भवति स दीर्घायुः, / स्मिन् काले=] सर्वदा, एकदा, २अन्यदा। काल तत्र दीर्घायुः ; स देवानांप्रियः, तत्र देवानांप्रियः / इति किम् ? क देशे / / 95 / / न तस् / ततः सप्तम्यर्थे तत इति न सिध्येत / / 92 / / अव०-'एकस्मिन् काले। अन्यस्मिन् काले // 95 / / क्क-कुत्रा-ऽत्रेह // 7 / 2 / 93 // सदा-ऽधुनेदानीं-तदानीमेतर्हि // 7 / 2 / 96 / / म० वृ०-एते 'त्रबन्ता' निपात्यन्ते / 'क्क, कुत्र, म० वृ०-सदाद्याः शब्दाः काले निपा-यन्ते / 'सदा, अत्र, उइह / तथा क भवान् , कुत्र भवान् / अत्र अधुना, इदानीम् , तदानीन , "एतर्हि // 96|| भवान , इह भवान , कायष्मानित्याद्यपि // 9 // अव०-सर्व, सर्वस्मिन् काले सदा, निपातअव०-१किम् , कस्मिन् क्व, 'सप्तम्याः' (7) नात् दाप्रत्ययः, सर्वस्थाने स इत्यादेशश्च, सर्वदा 2 / 94) इति त्रप , निपातनात् किमस्थाने क, त्रप- इत्यपि, पूर्वेण दा। २इदम् , अस्मिन् काले अधुना, स्थाने अकारः, 'क' इति सिद्धम् / किम् , कस्मिन्= | निपातनात् धुनाप्रत्ययः, इदमोऽकारादेशः अधुना। कुत्र, 'सप्तम्याः' (12 / 94) त्रप , निपातनात् एतदो- | ('इदम् , अस्मिन् काले-इदानीम् ,.निपातनात् ★इति सप्तम्यन्तात्' इत्यनेन 'ततः' इत्यस्यैवार्थः प्रदर्शितः /