Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 454

श्रीसिडहेमशब्दानुशासनं [म०६ पा० 4 सू० 178-185 विधि' प्रत्ययो भवति। श्वेतच्छत्रमर्हति-श्वेतच्छ- अव०-"दक्षिः शीघ्र च' इति दक्ष, दक्षन्तेत्रिकः, ['इकण '(64 / 1) इत्यनेन इकण ,] वैषिकः / ऽस्यामिति दक्षिणा, 'दुहवृहिदक्षिभ्य इणः' ( उ० विषात् वैषाद्वा], वानिकः, वास्नयुगिकः, [आभिसे- | 194) / कडङ्गरं माषादिकाष्ठम्। उपाकाहा॑ इत्यर्थः चनिकः] बालीवर्दिकः, चामारिकः, 'शत्यः, रेसा- // 181 // हस्रः। भोजनमहतीत्यादौ न स्यादनभिधानात् / 177 / छेदादेर्नित्यम् / / 6 / 4 / 182 // अव०-शतमर्हति, 'शतात्केवला०' (6 / 4 / म० ३०-छेदादिभ्यो नित्यमईति इत्यर्थे 131) इत्यनेन येकौ- शत्यः, शतिकः / 2 सहस्र- 'यथाविहितं' प्रत्ययः [इकण ] स्यात् / छेदं नित्यशतमानादण्' (6 / 4 / 136) // 177 // महति छैदिकः, भैदिकः // 182 // दण्डादेयः // 6 / 4 / 178 // . प्रव०-'नित्यमिति अर्हतीत्यस्य विशेषणम् / म. वृ०-दण्डादिभ्योऽहंदर्थे 'यः' स्यात , छेद, भेद, द्रोह, दोह, नर्त्त, कर्ष, विकर्ष, प्रकर्ष, इकणोऽपवादः / दण्डमर्हति दण्ड्यः // 178 / / विप्रकर्ष, प्रयोग, विप्रयोग, सम्प्रयोग, प्रेक्षण, सम्प्रश्न, विप्रश्न इति छेदादिगणः / / 182 / / अव०-दण्ड, मुसल, मेधा, वध, मधुपर्क, अर्ध, मेघ, उदक, इभ, कश, युग इति दण्डादि. विरागाद्विरङ्गश्च // 6 / 4 / 183 / / गणः // 178 // म. वृ०-विरागान्नित्यमईत्यर्थे 'यथाविधि' यज्ञादियः॥६।४।१७९।। |. प्रत्ययः [इकण ,] तद्योगे च विरागस्य विरङ्गादेशः / म० वृ०-यज्ञादईत्यर्थे 'इयः' स्यात् / यज्ञियो | नित्यं विरागमईति-वैरङ्गिकः // 183 // देशो यजमानो वा // 179 // शीर्षच्छेदाद् यो वा // 3 / 4 / 184 / / म. वृ०-शीर्षच्छेदान्नित्यमईत्यर्थे 'यो वाग्यात् / अव०-यज्ञमर्हति यज्ञियः / यज्ञो नाम 'शीर्षच्छेद्यः, शैर्षच्छेदिकश्चौरः // 184|| कश्चित् क्रियासमुदायः क्रियासमुदायाभिव्यङ्ग्यं प्रकाश्यं वाऽपूर्व धर्माधर्मों इत्याहुः / / 179 / / ___प्रव०-शीर्षच्छेदं नित्यमर्हति / २पक्षे इकण पात्रात्तौ // 6 / 4 / 180 // // 184 // म० वृ०-पात्रादहत्यर्थे तो 'य-इयौ' भवतः / शालीनकोपीनाविजीनम् / / 6 / 4 / 185 / / 'पात्र्यः, पात्रियः // 180 // म० वृ०-'शालीन कौपीन आविजीन इति शब्दा अर्हत्यर्थे 2 ईनबन्ता' निपात्यन्ते / नित्यमिति प्रव०-'पात्रमर्हति-पात्र्यः ओदनादिः / 180 निवृत्तम् , निपातनस्येष्टविषयत्वात् / शालीनोदक्षिणा-कडङ्गर-स्थालीविलादीय-यो ऽधृषपर्यायः [सलजः, शान्तः, कौपीनः, आवि. // 6 / 4 / 181 // जीनो यजमानः ऋत्विग्वा // 185 / / म० वृ०-दक्षिणा-कडङ्गर-स्थालीविल- प्रव०-'शालाप्रवेशनशब्दः, शालायां प्रवेशनं शब्देभ्योऽहत्यर्थे 'ईय-यौ' भवतः / दक्षिणामर्हति= =शालाप्रवेशनम् , शालाप्रवेशनमईति इति वाक्ये दक्षिणीयः, दक्षिण्यो गुरुः ; कडङ्गरीयः, कडङ्गर्यो / निपातनात् प्रवेशनशब्दस्य लोपः कार्यः,शालोन इति गौ:: उस्थालीविलीयाः, स्थालीविल्यास्तण्डुलाः सिद्धम / ईनन् इत्यत्र बकारस्य वृद्धिनिमित्तत्वात् // 181 // पुवद्भावो न भवति, तथाहि- शालीनाभार्या इत्यत्र