Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 452

392 ] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं [अ० 6 पा० 4 सू० 170-173 लोहितिकम् / “पञ्च कलायाः परिमाणमस्य, 'मानम्' | बर्बाधकमिदम् [सूत्रम], भेदरूपापन्ने [बहुत्वरूपा(६।४।१६९) इतीकण् / लोहिनीकलाये इति माल- पन्ने सङ्घादौ] तु तयडेव,-चतुष्टये ब्राह्मणक्षत्रियवदेशे परिमाणविशेषौ। अ एव नामत्वात 'अना- विशुद्राः / स्याद्वादाश्रयणाच्चैवात्र भेदाभेदयोः म्न्यः' इति इकणो न लोपः। अथ मासो मान- सम्भवः / / 171 / / मस्य वर्ष मानमस्येति वाक्ये 'मानम् ' (6 / 4 / 169) इत्यनेन कथं न प्रत्ययः ? सूरिराह- कालवाची __अव०-'सङ्घः प्राणिनां समूहः / सूत्रं शास्त्र शब्दो मानग्रहणेन न गृह्यते, 'मानसंवत्सर०' ग्रन्थः। उपाठोऽध्ययनं पठनम / शतमध्याया माने (7 / 4 / 19) इत्यादौ मानग्रहणे सत्यपि संवत्सर- मस्य वैद्यकशास्त्रस्य चिकित्सारूपस्य तत शतकम् / ग्रहणात् // 169 // . 5 पञ्चतयं पदम्', अत्र पदं न सङ्घो न सूत्रं न जीवितस्य सन् // 6 / 4 / 170 // पाठ इति ‘सङ्ख्यायाः सय०' (6 / 4 / 172) इत्यनेन न कप्रत्ययः, अपि तु तयडेव / तथा चत्वारोऽम० वृ०-जीवितस्य यन्मानं ततः प्रथमान्ता वयवा मानमस्या जातिगुणक्रियाद्रव्यभेदात् , दस्येति षष्ठ्यर्थे 'यथोक्त प्रत्ययो' भवति, स च तयट , 'चटते सद्वितीये (1 / 3 / 7) रस्य सः, 'हस्वासन् , तस्य 'अनाम्न्य०' (6 / 4 / 141) इति लुप् नाम्नस्ति' (2 / 3 / 34) ति सस्य षः। ' एकत्वरूपापन्ने प्राप्तोऽपि न भवतीत्यर्थः। षष्टिर्जीवितमानमस्य अवयवावयवि(वि)शेषे / (एवं) द्वये देवमनुष्याः 171 षाष्टिकः, 'साप्ततिकः, श्वार्षशतिकः / द्वे षष्टी जीवितमानमत्य=3द्विषाष्टिकः // 170|| नाम्नि // 6 / 4 / 172 // म० वृ०-सङ्ख्यावाचिनस्तदस्य मानमित्यर्थे 'यथोक्तं प्रत्ययः' स्यात् नाम्नि / पञ्च इति सङ्ख्या प्रव०-'सप्ततिर्जीवितमानमस्य / वर्षाणां शतं वर्षशतं जीवितमस्य / 3'मानसंवत्सर०' (74 / मानमेषां पञ्चकाः शकुनयः, अणुका राजर्षयः / योगविभागकरणात्संज्ञायां पञ्चैव पञ्चका इति 19) इत्यनेन उत्तरपदवृद्धिः / / 170 / / स्वार्थे एव वा प्रत्ययः [इदं भाष्यकारमतम ] 1172 / सङ्ख्यायाः सङ्घ-सूत्र-पाठे / / 6 / 4 / 171 / / म. वृ०-सङ्ख्यायाचिनः प्रथमान्ताइस्य मानमित्यर्थे प्रव०-१(एवम् ) त्रिकाः शालकायनाः, सप्त'यथोक्तः प्रत्ययः' कः प्रत्ययः] स्थात, यत्तदस्येति का ब्रह्मवृक्षाः, एकोऽपि सप्तको ब्रह्मवृक्ष उच्यते निर्दिष्टं तच्चेत्सङ्घ: सूत्रं पाठो वा भवति / // 172 / / पञ्च गावो मानमस्य [सङ्घस्य] पञ्चकः सङ्घः , विंशत्यादयः // 6 / 4 / 173 // अष्टावध्याया मानमस्य [पाणिनीयग्रन्थस्य] अष्टकं म० वृ -विंशत्यादयः शब्दा नाम्नि विषये पाणिनीयम् , "शतकं निदानम् [वैद्यकशास्त्रम् ] , तदस्य मानार्थे 'साधवो' भवन्ति / 'विंशतिः, त्रिअष्टौ रूपाणि वारा मानमस्य अष्टकः पाठः / सङ्क शत् , उचत्वारिंशत् , “पञ्चाशत् , ५षष्टिः, सप्ततिः सूत्रपाठ इति किम् ? पञ्च वर्णा मानमस्य ५पञ्च- ७अशीतिः नवतिः, शतम,१°सहस्रम,१'लक्षतयं पदम् ['अवयवात्तयट' (71 / 151)], एवं मित्यादि // 173 // चतुष्टयी शब्दानां प्रवृत्तिः / पञ्चादीनां संख्येयानामवयवतया सङ्घादेर्मानत्वाद् 'मानम् ' (6 / 4 / अव०-दश इति सङ्ख्यामानमनयोः सङ्ख्ययोः, . 169) इत्यनेनैव ['मानम् ' सूत्रेणेव] सिध्यति, पर- 'पञ्चद्दशद्वर्गे वा' (6 / 4 / 175) इति सूत्रेण दशस्थाने त्वात्त तयट प्राप्नोति (इति) सद्वाधनाओं वचनम् / दशत् इत्यादेशः, ततो द्वौ दशती मानमेषां संख्येन चातिप्रसङ्गः, अभेदरूपापन्ने सङ्घादौ तयायटो- यानां घटादीनामस्य वा संख्यानस्य इति विंशतिः,