Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 406

भौसिद्धहेमशब्दानुशासनं ..[म०६ पा० 3 सू० 145-149 - अन्धः, चतुहौंतुयाख्यानं चतु:तरि भवं वा चातु:- / ख्याने तत्र भवे चार्थे 'यः' स्यात् / द्विस्वरेकणोऽसकम् / भङ्गानां व्याख्यानमङ्गेषु भवम् (वा) आङ्गि- पवादः / 'छन्दस्यः / / 147 / / कम् / एवं पूर्वाणां व्याख्यानं पूर्वेषु भवं वा / (एव) सूत्राणां व्याख्यानं सूत्रेषु भवं (वा) सौत्रिकम् / 'त प्रव० -'छन्दसो व्याख्यानस्तत्र भवो वा आणां व्याख्यानं तत्र भवं (वा) तार्किकम् / 'नाम्नां छन्दस्यः // 14 // व्याख्यानं तत्र भवं वा नामिकम् / राजा सूयते- शिक्षादेवाण // 6 / 1 / 148 // ऽस्मिन् राजा वा सूयते, 'संचाय्यकुण्डपाय्य०' (5 / म००-'शिक्षादिभ्यो ग्रन्थार्थेभ्यस्तस्य व्या१।२२) इति निपातः॥१४४।। ख्याने तत्र भवे चा-'ऽण्' स्यात् / २इकणोऽप___ ऋषेरध्याये // 6 / 3 / 145 / / वादः / शैक्षः // 148|| म० वृ०-ऋषिशब्देभ्यो प्रन्थवाचिभ्यस्तस्य प्रवक- 'शिक्षा, (ऋगयन,) पद, व्याख्यान, व्याख्याने तत्र भवे चाध्याये 'इकण' स्यात् / वा- पदव्याख्यान, छन्दस् , छन्दोव्याख्यान, छन्दोमान, सिष्ठिकोऽध्यायः // 145 // छन्दोभाष, (छन्दोविचिति, छन्दोविजिति,) न्याय, पुनरुक्त, निरुक्त, व्याकरण, निगम, वास्तुविद्या, अव.-'वसिष्ठस्य प्रन्थस्य व्याख्यानस्तत्र अङ्गविद्या, क्षत्रविद्या, त्रिविद्या, विद्या, उत्पात, भवो वा वासिष्ठिकः // 145 / / उत्पाद,संवत्सर, मुहूर्त, निमित्त, उपनिषत् , ऋचि, पुरोडाश-पौरोडाशादिकेकटौ // 6 / 3 / 146 // यज्ञ, चर्चा, क्रमेतर, लक्ष्ण इति शिक्षादिः / २इकण ____ म० वृ०-आभ्यां प्रन्थवाचिभ्यां तस्य व्या (इति) उपलक्षणमीयस्य (अपि) अपवादः। शिक्ष्यते ख्याने तत्र भवे चार्थे 'इक-इकटौ' भवतः / इकेक अभ्यस्यते इति...... . (शिक्षा, 'क्तेटो गुरो०' टोः स्त्रियां विशेषः / 'पुरोडाशिकः, पुरोडाशिका, (5 / 3 / 106) इति खियामप्रत्ययः, शिक्षायाः) व्या ख्यानस्तत्र भवो वा शैक्षः / एवं छान्दसः, नैयायः / पुरोडाशिकी; पौरोडाशिकः // 146 / / 'शिक्षा..." (देश्वाण'(६३१४८) इति) सूत्रं यावत् प्रव०-'पुरो दास्यते (इति) अच् , पृषो सप्तम्यन्तात् इति अधिकारः सम्पूर्णः // 148 / / दरादित्वात् पुरोडाश इति निपातः, पुरोडाशः __तत आगते // 6 / 3 / 149 / / पिष्टपिण्डः, तैः सहचरितो मन्त्रः पुरोडाश उच्यते / म० वृ०-तत इति पञ्चम्यन्तादागतेऽर्थे 'यथापुरोडाशस्य व्याख्यानं तत्र भवो वा पुरोडाशिकः, विहितमणादय एयणादयश्च' स्युः / [मथुराया भत्र इकः / पुरोडाश इत्ययं शब्दः, पुरोडाशानामयं भागतः=] माथुरः, औत्सः, 'गव्यः, दैत्यः, बाह्यः, पौरोडाशः, तस्येदम्' (6 / 3 / 160) अण् , अथवा पुरो- * कालेयः, नादेयः, ग्राम्यः, प्रामीणः / / 149 / / डाशेषु भवो वा पौरडाशः, तत्संस्कारको मन्त्रोऽपि पौरडाशः, तस्य व्याख्यानम् तत्र भवो वा पौर प्रव०-तत इति पञ्चम्यन्तात् इत्यधिकारः डाशिकः, (एषम् ) पौरोडाशिका, पौरोडाशिकी / 'ऋ- 'त्यदादेर्मयट्' ( 6 / 3 / 159) इति सूत्रं 11 यावत् गृद्धि०' (6 / 3 / 144) प्रायो०' (6 / 3 / 143) इत्युक्त - सर्वसूत्रार्थेषु ज्ञातव्यः / सूत्रे मुख्यापादानपरिप्रहात कणः 'दोरीयः' (6 / 3 / 32) इत्यस्य (?) // 146 // मथुराया मागच्छन् वृक्षमूलादागत इत्यत्र वृक्षमूला प्रासङ्गिकापादान भवति इत्यर्थः / गोभ्यः आगतःछन्दसो यः // 6 / 3 / 147 // 'गोः स्वरे यः' (6 / 1 / 27 ) यः प्रत्ययः, 'व्यक्ये' म.वृ०-छन्दसूशब्दात् प्रन्थवाचिनस्तस्य व्या- | (1 / 2 / 25) अव् // 149 / /