Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 387

शेषार्थाधिकारः ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / [ 327 ईतोऽका // 6 // 3 // 41 // 'राष्ट्रभ्यः // 6 // 3 // 44 // मः वः-दोः प्राच इति च वर्त्तते / ईकारा- म० वृ०-दोर्देशादिति च वर्तते / राष्ट्रेभ्यो न्तात् प्रान्देशवाचिनो दुसंज्ञकात् शेषेऽर्थे-'ऽकर' | देशेभ्यो दुसंज्ञकेभ्यः शेषे-'ऽका' स्यात् / ईयापस्यात् / काकन्द्यां भवः काकन्दकः, माकन्दकः // 41 // वादः। २आभिसारकः, आदर्शकः / राष्ट्रसमुदायो रोपान्त्यात् / / 6 / 3 / 42 // राष्ट्रप्रहणेन न गृह्यते / तेनेह नाकम ,- काशिकोश लीयाः / / 44 // म० वृ०-रेफोपान्त्यात् प्राग्देशवाचिनो दुसज्ञकाच्छेषे-'sका' स्यात् / ईयस्यापवादः / पाट- अव०-'राष्ट्रभ्य इत्यत्र बहुवचनं अकबलीपुत्रकः, ऐकचक्रकः [ एक चक्र इति प्राग्देशे दुस- प्रत्ययस्य प्रकृतिबहुत्वं द्योतयत् अपवादविषयेऽपि ज्ञः] // 42 // प्रापणार्थम / तेनेहापि अकब ..- अभिसारगर्तकः. प्रस्थ-पुर-वहान्त-योपान्त्य-धन्वार्थात् अत्र गतॊत्तरपदलक्षण ईयो न भवति इति विशेषः / अभिसारस्यादूरभवः- अण् , आभिसारे भवः। . // 6 // 3 // 43 // आदर्श भवः // 44 // म० वृ०-दोर्देशादिति च वर्तते / प्रस्थ, पुर, वह इत्यन्ताद्, यकारोपान्त्याद् धन्ववाचिनश्च देश बहुविषयेभ्यः // 6 // 45 // वाचिन दुसंज्ञकाच्छेषे-ऽकत्र' स्यात् / धन्वन् ___म० वृ०-दोरिति निवृत्तम् , योगविभागात् / शब्दो मरुदेशवाची / देशवाचित्वात् पुल्लिङ्गः ] / अतः परं दोरदोश्च विधानम् / देशादिति तु वर्तते / प्रस्थान्त,- मालाप्रस्थकः, बाणप्रस्थकः [मालाप्रस्थः राष्ट्रभ्यो [ =देशेभ्यः ] 'बहुत्वविषयेभ्यः शेषेबाणप्रस्थो देवता अस्य- अण् , तत्र भवः ] / पुराम्त,- नान्दीपुरकः, [नान्द्याः पुरम् तत्र भवः] / वहा 'ऽका ' स्यात् / अणाद्यपवादः / अङ्गेषु जातः-आङ्ग कः, वाङ्गकः, कालञ्जरकः, त्रैगर्तकः // 45 / / न्त, कोकटीवहकः / योपान्त्य,- साङ्काश्यकः, काम्पील्यकः, माणिरूप्यकः [माणिरूप्ये जातः ।धन्त्र अव०.''बहुत्वविषयेभ्य' इत्यत्र बहुवचनमपवादवाचि,- पारेधन्वकः, उऐरावतकः // 43 // विषयेऽपि प्रापणार्थम / तेन त्रिगर्तेषु ( जातः=) गर्तकः, अत्र 'गोत्तर०' (63157 ) इति ईयो प्रव०-कामप्रस्थीय इत्यत्र गहादित्वादीयः / बाध्यते / एवं कम्बुर्देवता एषां- 'देवता' (6 / 2 / 'कुकुटी वहति=कुक्कुटीवहः; लिहाद्यच् , एवं कुत्सितौ कुचौ यस्याः सा कुकुची, 'असहनबविद्य 101) इति अणः, काम्बवेषु जातः काम्बवकः / / 45 // मान०' (2 / 4 / 38) इति डी, कुकुची वहति- लिहा धूमादेः / / 6 / 3 / 46 // द्यच, कुक्कुटीवहे कुकुचीवहे भवा- अकन / सूत्रे म० व०-देशादिति वर्त्तते / धूमादिभ्यो देशपुरग्रहणमप्राच्यार्थम् / प्रान्यपुरशब्दात् पुनः रोपा वाचिभ्यः शेष--'ऽकम' स्यात् / अणाधपवादः / न्त्यादित्यनेनैव सिद्धम् / अत एव इह 'प्रस्थपुरवहा०' धूमे भवो-धौमकः // 46 / / इति सूत्रे प्राच इति नानुवर्तते। ईयबाधनार्थ प्रस्थपुरेति वचनं कृतम् / २धन्वनि पारेपारधन्वा, प्रव०-धूम, ( षडण्ड, षडाण्ड,) अवतण्ड, "नाम्नि" ( 3 / 1 / 94 ) इति समासः, पारधन्वनि त्वण्डक, वतण्डव, शशादन, अर्जुन, भार्जुनाव, भवः पारेधन्वकः / 'इरावत्या नद्या अदूरे भवः- दाण्डायन, स्थली, दाण्डायनस्थली, मानकस्थली, अण, तत्र भवः // 43 // आनकस्थली, माहकस्थली, मद्रकस्थली, घोषस्थली,