Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 324

264 ] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं [अ० 6 पा० 1 सू० 25-28 D इत्यनेन अण् लुप्यते, ततः त्रिवेदस्येदं= त्रैवेदम् , | र:, पौंस्न इति सिद्धम् / स्त्रिया अहं कृत्यं-स्त्रीवत्, 'तस्येदम्' (6 / 3 / 160 ) इत्यण , अणो न लोपः, | 'तस्याहे क्रियायां वन्' (71 / 51 ) इति वत् , अद्विरिति वचनात् / द्वौ रथी वहति=द्विरथ्यः, | अथवा स्त्रिया तुल्यं वर्तते इति स्त्रीवत् , 'स्यादे'वहति रथयुगप्रसङ्गात्' (7 / 1 / 2) इति यः // 24 // रिवे' (71252) इति वत् ; एवं पुंवत् , 'पदस्य' 'प्राग्वतः स्त्री-पुसान्ना-स्नत्र // 6 / 1 / 25 / / इति स्लोपः, 'तौ मुमौ व्यञ्जने स्वौ' इत्यनुस्वारः // 25 // ___ म० वृ०-“वत्प्रत्ययादगिर्थेषु अनिदम्यण त्वे वा // 6 // 1 // 26 // पवादे च स्त्रीशब्दात पुम्स्शब्दाच्च यथासङ्ख्यौं ननस्नब प्रत्ययौ भवतः" / स्त्रिया अपत्यं-स्त्रणः, पौं- म० वृ०-स्त्रीपुम्सशब्दात् त्वे तु प्रत्ययविषस्नः; उरणम् , पौंस्नम् ; स्त्रैणी, पौंस्नी; 'रणः, ये भावे यथासङ्ख्य 'नञ् स्नञ् वा' भवति / स्त्रिया पौंस्नः / प्राग्वत इति किम ? 'स्त्रीवत् , "पुंवत्।२५। भावः स्त्रणम् , स्त्रीत्वम् ,स्त्रीता; पौंस्नम् , पुंस्त्वम् , पुंस्ता // 26 // अव०-"तस्याहे क्रियायां वत्' (7 / 1151) 'स्यादेरिवे' (71252) इति वत्प्रत्ययात् प्राग=अ- प्रव०-'पुस्त्वम् , पुस्ता' इत्यत्र ‘पदस्य' (2 / कि / स्त्री च पुमांश्च-'त्रियाः पुंसो द्वन्द्वाच्च' (7 / 3 / / 1189) इति सलोपः, 'पुमोऽशिटयघोषे०' (1 / 3 / 9) 96) इति (अत्) समासान्तः, तस्मात् / उस्त्रीणां | इति अनुस्वारपूर्वः रकारः, 'चटते सद्वितीये' (1 / 3 / समूहः खणम् , पुसां समूहः-पौंस्नम् , अथवा 17 / इतिाने स् आदेशः // 26 // स्त्रीषुभवणम् , पुंसु भवं पौंस्नम्। तथा स्त्री गोः स्वरे यः // 6 / 1 / 27 // णामियंखणी, पुंसामियं पौंस्नी। स्त्रीणां निमित्तं संयोग उत्पातो वा स्त्रणः, (एवं) पौं नः; (एवं) स्त्रीभ्यो म० वृ०-गोशब्दात् स्वरादितद्धितप्रत्ययप्राहितं-रणम् , (एवं) पौस्नम्। पञ्च एतानि स्त्रिया अप प्तौ “यः प्रत्ययः" स्यात्। गव्यम् , 2 गव्यः / स्वरे त्यमिति तु षष्ठमेवं 'रणः पौंस्न' इति प्रयोगषट्कम्। | इति किम् ? [गोभ्यो हेतुभ्य आगतम् , "नृहेतुभ्यो तत्र स्त्रिया अपत्यं स्त्रीणां समूह इति वाक्यद्वयोपरि रूप्यमयटौ वा" (६।३।१५६)]गोरूप्यम् , गोमयम् प्राग्वत इति विषये "स्त्रीणः पौंस्नः" 1 "स्त्रणं // 27 // पौंस्नम्" 2 इति प्रयोगद्वयं ज्ञेयम् / अनिदम्यणपवादविषये च-स्त्रीषु भवम् ( इत्यर्थे) 'भवे' (6 / 3 / अव०-गोरिद गव्यम् , 'तस्येदम्' (6 / 3 / 123 ) इत्यनेनाणेयणोः प्राप्तौ सत्यां तदपवादौ / 160) इत्यणप्राप्तौ; गोरपत्यं गत्र्यः, 'चतुष्पाद्भय एयम्' (6 / 1183) प्राप्तौ; गवि भवं गव्यम् , अत्र नत्र स्नत्र- स्त्रणम् पौस्नम / / स्त्रीणामियं पुंसामियमिति वाक्ये 'तस्येदम्' (6 / 3 / 160) इत्य 'भवे' (6 / 3 / 123 ) इत्यण एयणप्राप्तौ; गौर्देवतायणप्राप्तौ नत्र स्न- स्त्रणी पौंस्नी / 2 / स्त्रीणां ऽस्य-गव्यः, अत्र 'देवता' ( 6 / 2 / 101 ) इत्यनेन निमित्तमिति वाक्ये हेतौ संयोगोत्पाते' (6 / 4 / 153) अणादिप्राप्तौ ; गवा चरति-गव्यः, 'चरति' (6 / 4 / 11) इति अनेन इकणप्राप्तौ; सर्वत्र 'गोः स्वरे यः' इति उक्तप्रत्ययं बाधित्वा नञ् स्नत्र - स्त्रणः पौंस्नः 3 / स्त्रीभ्यो हितमिति वाक्ये च तस्मै हिते' (7 / इति सूत्रेण यप्रत्यय एव भवति. नान्यः / २'य्यक्ये' 1 / 35 ) इत्युक्त बाधित्वा नन स्न: स्त्रणम् / 1 (1 / 2 / 25) इति सूत्रेण अादेशः // 27 // पौस्नम् / 4 / इत्थं प्रयोगचतुष्कं भवति / पौंस्न इत्य- | सोऽपत्ये // 6 / 1 / 28 // त्र 'पदस्य' (2 / 1189) इति सूत्रेण सलोपः, 'तौ मुमौ म. वृ०-अणादयोऽनुवर्तन्ते / सः षष्ठयव्यञ्जने स्वौ' (1 / 3 / 14) इत्यनेन 'म्' इत्यस्यानुस्वा- | न्तानाम्नोऽपत्यार्थे 'यथाभिहितमणादयो' भवन्ति /