Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 313

वीप्साऽऽभीक्ष्ण्ये णम्प्रत्ययविधानम् ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / [ 253 परिक्लेश्येन // 5 / 4 / 80 // नमिदं कृ (तम् ), अन्यथा समासो....(न स्या)त् म० वृ०-'परिक्लेश्येन स्वाङ्गेन द्वितीयान्तेन // 81 // धातो-र्णम् वा' स्यात् / ध्रुवार्थोऽयमारम्भः / २उरः कालेन तृष्यस्वः क्रियान्तरे / / 5 / 4 / 82 // प्रतिपेषं युध्यन्ते, पक्षे उरांसि प्रतिपिष्य / / 8 / / / म. वृ०-क्रियान्तरे वर्तमानाभ्यां तृषि-असू भ्यां धातुभ्यां द्वितीयान्तेन कालवाचिना योगे धिाअवल-परि=समन्तात् क्लिश्यमानं पीड्य तुसम्बन्धे] 'वा णम्' स्यात् / 'यहं तर्षे द्वयहतर्षम् मानं परिक्लेश्यमुच्यते / परिक्लेश्येन पीड्यमानेन [द्वयहं तर्षित्या गावः पिबन्ति; 'द्वयहमत्यासंद्वयहाईदशेन स्वाकुन द्वितीयान्तेन योगे तल्यकत केऽर्थे त्यासम् [द्वयहमत्यस्य ] गावः पिबन्ति / कालेनेति वर्तमानाद्धातोर्धातुसम्बन्धे इत्यर्थः / अत्रापि किम् ? योजनं तर्षित्वा अत्यस्य गावः पिबन्ति / उरांसि प्रतिपेषम् , उरःप्रतिपेषम् ; एवं शिरांसि तृष्यस्व इति किम् ? द्वयहमुपोष्यभुङक्त / क्रियाछेदम् , शिरश्छेदं युध्यन्ते इत्येवं प्रयोगा द्रष्टव्याः / न्तर इति किम् ? अहरत्यस्य इषून् गतः / / 8 / / उरांसि परितो पीडयन्तो युध्यन्ते, शिरांसि छिन्दन्तो युध्यन्ते इत्यर्थः / / 8 / / अव०-द्वि, अहन , द्वयोरह्नोः समाहारः विश-पत-पद-स्कन्दो वीप्साभीक्ष्ण्ये' द्वयहम् , 'द्विगोरन्नह्रोऽट्' (7 / 3 / 99) अट् , 'नोऽपद॥५।४।८१॥ स्य तद्धिते' (74 / 61) अन् लुप्यते, 'कालाध्वनो याप्ती' (2 / 142) इति द्वितीया. यह तर्षित्वा म० वृ०-द्वितीयान्तेन योगे तुल्यकत केऽर्थे वर्त्तमानेभ्यो विश्यादिभ्यो वीप्सायामाभीक्ष्ण्ये इति वाक्यम् , द्वयहंतष द्वयहतर्षम् (इति) उदाहरणे / द्वयहमत्यस्य इति वाक्यम् / तर्षेण अत्यासेन च गम्यमाने [धातुसम्बन्धे] ‘णम् वा' स्यात् / वीप्सा गवां पानक्रिया व्यवधीयते / अद्य पीत्वा द्वयहमतियामुपपदस्य द्वित्वम् , आभीक्ष्ण्ये तु धातोत्विमिति विशेषः / वीप्सायाम् ,- गेहं गेहमनुप्रवेशम , गेहा क्रम्य पिबन्तीत्यर्थः / एवमन्तमुहूर्त्तमत्यासमन्त'नुप्रवेशमास्ते / आभीक्ष्ण्ये,- गेहमनुप्रवेशमनुप्रवे मुहूर्तात्यासं सम्यक् पश्यन्ति इदमपि उदाहरणं शम् , गेहानुप्रवेशमास्ते, एवमग्रेऽपि गेहानुप्रपातम् , ज्ञातव्यम् , अस्यार्थः- सम्यक् दृष्ट्वा अन्तर्मुहूर्त गेहानुप्रपादमास्ते, गेहावस्कन्दमास्ते / पक्षे गेहं मिथ्यात्वमनुभूय पुनः सम्यग्दृष्टयो भवन्तीत्यर्थः / अद्वितयमुपवासं कृत्वा भुङ क्ते इत्यर्थः / अहन् , गेहमनुप्रविश्यास्ते, गेहमनुप्रविश्यानुप्रविश्यास्ते द्वितीयाऽम् , 'अनतो लुप् (1 / 4 / 59 इत्यमो लुप् ), इत्यादि / / 81 // 'रो लुप्यरि' (2 / 1 / 75) इत्यनेन नस्थाने रोऽन्तः / अत्रात्यासेन अहः इषवश्च व्याप्यन्ते, न तु गतिअव०-श्रुतत्वात् 'विश्यादिक्रियानां साक क्रिया व्यवधीयते / / 82 // ल्येन उपपदार्थानां व्याप्तुमिच्छा वीप्सा / प्रकृत्यर्थस्य पौनःपुन्येनासेवनम् आसक्तिराभीक्ष्ण्यम् / नाम्ना ग्रहा-ऽऽदिशः // 5 / 4 / 83 // यदाहुः वृद्धाः,-.......(सुप् )सु स्याद्यन्तेषु वीप्सा म० वृ०-नामशब्देन द्वितीयान्तेन योगे प्रव........ ( तते ), तीति ( ? ) तिङ षु त्याद्यन्तेषु / पहिधातोः आदिशश्च धातोः [धातुसम्बन्धे] 'वा अव्ययः (कृ)त्सु च आभीक्ष्ण्यं प्रवर्त्तते" / उस्कन्द, | णम्' स्यात् / नामानि ग्राहम् , नामग्राहमाह्वयति; ( एवम् ) गेहमवस्कन्दमवस्कन्दमास्ते( 'ख्ण )म् / नाम्नी देवदत्तो ग्राहम् , नामग्राहं देवदत्त आह्वचाभीण्ये' (5 / 4 / 48) इत्यनेन णम्...( सिद्धः) | यति; नामान्यादेशम् , नामादेशं दत्ते / पक्षे नाम एव, विकल्पे...... (नोप )पदसमासा' (र्थ वच)- | गृहीत्वा, नामादिश्य दत्ते / / 83 / / . .