Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 228

168 ] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं [अ०५ पा० 1 सू० 54-59 वदतीति अवादी, अबासी / 'हारि' इत्यस्याग्रे व्य- | तन्व्यधीणश्वसातः' (5 / 1164 ) इत्यनेन णः, भिभ्यां भुवोऽतीते णिन् ,--विभवति स्म (इति) 'आत ऐ: कृऔं' (४॥३॥५३॥इति) ऐ: / "श्यक विभावी, अभिभवति स्म (इति) अभिभावी / तथा गतौ' अश्यायतीति अवश्यायः, . तव्यधीण। विपरिभ्यां भुवो ह्रस्वश्च वा,-- विभवतीति विभात्री, (5 / 1 / 64) इतिणः,(एवं प्रतिश्यायः। गां संददातीति विभवी; परिभाषी, परिभवी / वेः शीक षिगोरो "कर्मणोऽण" (5 / 1 / 72), (एवं) वडवासन्दायः / 56 / णिन् ह्रस्वश्च,-- गुणैश्चित्ते विशेते इति विशयी, व्याघा-ऽऽघ्र प्राणि-नसोः // 51 / 57 / / . गुणैश्चित्ते विसिनोतीति विषयी देशः, निपातनात् षत्वम् / / 5 / / ____म० वृ०-'व्याघ्र आघ्रा' इति शब्दो जिघ्रतेर्य थासङ्ख्य प्राणिनि नासिकायां चार्थे 'डान्तौ' निपानाम्युपान्त्य-प्री-क ग-ज्ञः कः // 5 // 1 // 54 // त्येते / २व्याघ्रः प्राणी, आघ्रा नासिका / शप्रत्यम० वृ०-नाम्युपान्त्येभ्यः धातुभ्यः प्रीका- यापवादः / / 57 // ज्ञाभ्यश्च 'कः प्रत्ययः' स्यात् / 'विक्षिपः, विलिखः, अव०-"दन्तपादनासिका' (2 / 12101) बुधः, युधः, कृशः; २प्रियः, किरः, उत्किरः; शिल:, इत्यादिना नासिकास्थाने नस् / रविविधमाजिघ्रति निगिलः, ज्ञः / काभेद इत्यत्र परत्वादण् // 54 // इति व्याघ्रः / आजिघ्रतीति आघ्रा / / 5 / / अव०-ककारः कित्कार्यार्थः / 'विक्षिपतीति / घ्रा-ध्मा-पा-धे दृशः शः // 5 / 1158 // प्रीणातीति प्रियः / किरतीति किरः। गिरतीति ___ म० वृ०-एभ्यः ‘शः' स्यात् / जिघ्रतीति जिघ्रः, गिलः * | "जानातीति ज्ञः // 54 / / उजिघ्रः, धमः, निवः, उधयः, “पश्यः, विप॥५॥१॥५५॥ श्यः, "उत्पश्यः / धे (इति) टकारो व्यर्थः, (तेन) . म० वृ०-गेहार्थे ग्रहः 'कः' स्यात् / गृहम् , उद्धयी, विधयी // 58 // गृहाणि, गृहाः, पुंसि बहुवचनान्त एव, उपचारा अव०-शकारः प्रत्ययः शिकार्याथः / १धमदारा गृहाः / / 55 / / तीति / २पिबतीति / उधयति / ४पश्यतीति / उपसर्गादातो डोऽश्यः / / 5 / 1 // 55 // ४उर्ध्व पश्यति / / 58|| म. वृ०-उपसर्गात्परात् श्येड वर्जादाकारा- साहि-साति-वेधुदेजि-धारि-पारि-चेतेरनुपसर्गात न्ताद्धातोः 'डः प्रत्ययः' स्यात् / आह्वयतीति आह्वः, // 5 / 1159 / / प्रह्वः, प्रस्थः, सुग्लः, व्यालः, सुरः / केनैव सिद्धे डविधानं य्वृन्निषेधार्थम् / उपसर्गादिति ___ म. वृ०-एभ्य उपसारहितेभ्यो ण्यन्तेभ्यः किम् ? णे ४दायः / अश्य इति किम् ? णे अव 'शः प्रत्ययः' स्यात् / साहि,- साहयतीति साहयः; श्यायः / “पूर्वेऽपवादा अनन्तरान विधीन बावन्ते सातयः, वेदयः, उदेजयः, उधारयः, "पारयः, नोत्तरान" इति णो बाध्यते, नाण,- गोसंदायः' चेतयः / छत्रधार इति परत्वादण् / / 59|| // 56 // प्रव०-सातिः सौत्रो धातुः, सातयतीति अव०-प्रतिष्ठतीति / सुग्लायतीति / सुष्ठ | सातयः / २'एज कम्पने' इति परस्मैपदी, 'एजङ राजते। ददातीति दायः, (एवं दधातीति) धायः, / भ्रङ भ्राजि दीप्तौ' इत्यात्मनेपदी, उदेज़न्तमुदे * "नवा स्वरे" (2 // 3 // 102) इत्यत्र व्यवस्थितविभाषाश्रयणान्नित्यं लत्वम् /