Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 217

// अहम् // // पञ्चमोऽध्यायः॥ [प्रथमः पादः] आ तुमोऽत्यादिः कृत् // 5 // 1 // 1 // | नीयः खलः, स्थानीयं नगरम् , शयनीयः पलम० वृ०-धातोः क्रियमाणस्त्यादिवर्जितो वक्ष्यमा यङ्कः, एषां क्रमेण वाक्यानि-स्नाति तेनेति स्नाणप्रत्ययस्तुमभिव्याप्य 'कृत्संज्ञो' भवति / 'घन नीयम् , यात्यनेनेति यानीयः, दीयते तस्मै इति घात्यः, २गोदायो याति / अत्यादेरिति किम् ? दानीयः, सम्प्रदीयतेऽस्मै (इति) सम्प्रदानम् , स्पृहप्रणिस्ते / कृत्प्रदेशाः 'तिकृतौ नाम्नि' (5 / 1 / 71) यत्येतां जनः (स्पृहयत्यस्य वेति) स्पृहणीया, समाइत्येवमादयः // 1 // वर्त्तते तस्मादिति समावर्त्तनीयः इति संक्षेपवाक्यम् , सं-सम्यक् आ-समन्तात् आचारेषु जना वर्त्तन्तेऽअव०-- कृत्सूत्रे चतुर्थपादप्रान्ते 'शकधृष०' स्मात् इति समावर्तनीयः, जना गुरुतः सदाचारा(५।४।१०) सूत्रोक्त तुमभिव्याप्य तुम् यावत्, न नभ्यस्यन्तीत्यर्थः, उद्वेजत्यसौ इति उद्वेजनीयः, क्रियायां क्रियार्थायाम् (5 / 3 / 13) इति तुम् , तिष्ठन्त्यस्मिन् जना इति स्थानीयम् , शेतेऽस्मिन् शकषोक्ततुमः संज्ञायां सत्यां प्रनिन्दितुम् , प्रणिं धनवानिति शयनीयः, एषु 'तत्साप्यानाप्यात्कर्मदितुमिति ['निंसनिक्षनिन्दः कृति वा' (2 / 3 / 84) भावे०' (3 / 3 / 20) इति वचनात् कर्मभावे कृत्याः इत्यनेन ] विकल्पेन णत्वं सिद्धम् , अन्यथा तव्यानीयाद्याः प्रत्यया उक्ताः, परं 'बहुलम्' इति 'अदुरुपसर्ग०' (2 / 3177) इत्यनेन नित्यं णत्वं सिद्धम् सूत्रबलात् कर्त्तर्यपि अनीयः अनट् च / / 2 / / (स्यात्) / 'कारकं कृता' (3 / 1 / 68) समासः / कर्तरि // 5 // 13 // २'टस्युक्त कृता' (3 / 1 / 49) समासः / 3'अदुरुपसर्गः' (2 / 3 / 77) णत्वम् // 1 // म० ३०-कृत्प्रत्ययोऽर्थविशेषं विना 'कर्तरि' स्यात् / कर्ता, कारकः // 3 // बहुलम् // 5 // 1 // 2 // व्याप्ये घुर-केलिम-कृष्टपच्यम् // 5 / 1 / 4 // म० वृ०--अधिकारोऽयम् / कृत्प्रत्ययो यथानिर्दिष्टादर्थादेरन्यत्रार्थे ' 'बहुलं' स्यात् / २पाद- म० वृ०-धुरकेलिम इति प्रत्ययौ कृष्पच्यहारकः, मोहनीयं कर्म इत्यादि // 2 // शब्दश्च व्याप्ये कर्त्तरि' [कर्मकर्तरीत्यर्थः,] भवतीति ज्ञेयम् / 'भङ गुरं काष्ठम् , २भिदुरः कुशूल: अव०-- 'आदिशब्दात् उपपदधातू गृह्यते / / उपचेलिमा माषाः, 'भिदेलिमास्तण्डुलाः, "कृष्ट२पादाभ्यां हियते-पादहारकः, अत्र अकर्तर्यपि णक पच्याः शालयः ||4|| प्रत्ययः / मुह्यत्यनेनात्मा मोहनीयम् , अत्र कर्त्तयपि (? करणेऽपि) अनीयः। ४आदिशब्दात स्नानीयं अव०--'व्याप्ये,' अत्र कोऽर्थः ? कर्मकर्तरि / चूर्णम् , यानीयोऽश्वः, दानीयोऽतिथिः, सम्प्रदानम्, | घुरप्रत्ययो वक्ष्यति द्वितीयपादे / 'भनक्ति काष्ठं स्पृहणीया विभूतिः, समावर्त्तनीयो गुरुः, उद्वेज- J चैत्रः, स एवं विवक्षति-नाहं भनज्मि, किन्तु