Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 207

परोक्षाया आदाविविधानम् ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / [147 शामनयोः' इत्ययमेव धातुफ़्तव्यः, न तु चिनोतिः। ऋतः // 4 / 4 / 79 // * चिनोतेः पूजार्थो नास्ति, इति (चायगधासोः) म० वृo-ऋदन्तधातोस्तृचि नित्यानिटो पूजायामपचित (इति) निपातनम् / / 7 / / विहितस्य 'थव आदिरिट् न' स्यात् / 'पृथग्योगासजि-दृशि-स्कृ-स्वरा-ऽत्वतस्तृनित्या- नवेति निवृत्तम् / जहर्थ, सस्मर्थ / तृनित्यानिट इत्येव- सस्वरिथ // 79 // निटस्थवः / / 4 / 478 // म० ०-सृजिशिभ्याम् , सस्सटः कृगः धातोः, ___ अव०-'ऋत' इति पूर्वस्यापवादोऽयम् / स्वरान्तादकारवतश्च धातोः तृचि नित्यानिटो विहि 'ऋतः' इति पृथक्सूत्रारम्भसामर्थ्यात् 'नवा' इति तस्य 'थव आदिरिट् वा न' स्यात् / [सज् ,] सस्रष्ठ, निवृत्तम् , अन्यथा स्वरान्तद्वारेण पूर्वेणैव सिद्धससर्जिथ; (दृश् ,-) दद्रष्ठ, ददर्शिथ; (स्कृ,-) सञ्च. मिति भावः / 'जजागरिथ' इत्यत्र तु अनेकस्वरस्कर्थ, सञ्चस्करिथ; [स्वर,-] ययाथ, ययिथ; निनेथ, त्वात् च इटप्रतिषेधो न भवति / न केवलं निनयिथ; [अकारवतः] शशक्थ, शेकिथ; जगन्थ, तृचि सेटत्वात् (?) // 79 // जगमिथ / तृजिति किम् ? 'किति नित्यानिटो मा ऋ-वृ-व्येद इट् // 4 / 4 / 80 // भूत,-लुलविथ / नित्येति किम् ? तृजि विकल्पेटो ___ म० वृ०-अर्तेः, वृगः, व्यगोऽदश्च धातोः 'थव मा भूत् , ररन्धिथ / अनिट इति किम् ? शिश्र आदिरिट्' स्यात् / ऋ,- आरिथ, वृग् ,- ववरिथ, थिय। स्क्रादिसूत्रेण (4 / 4 / 81) प्राप्ते विभाषा / / 78 / / व्यग् ,- संविव्ययिथ, अद् ,- आदिथ / अर्तेः पूर्वेण वृग उत्तरेण प्रतिषेधे, व्येऽदोस्तु ‘सृजिशि'० (4 / प्रव०-स्वरान्ताद्धातोः कीदृशात् ? अकारव- 4 / 78) इत्यादिना विकल्पे प्राप्ते वचनम् / / 8 / / तश्च धातोः कीदृशात् ? 'तृचि नित्यानिटः' इति विशेषणं ज्ञातव्य द्वयोरपि / सृजिशिस्कृस्वरात्वत अव०-'ऋवृव्येद इट्' इत्यत्र पुनरिट्ग्रहइति किम् ? रराधिथ, बिभेदिथ / 'किति प्रत्यये णात् नेत्यधिकारो निवृत्तः // 80 // . 'ऋवर्णयूर्णगः कितः' (4 / 4 / 57) इत्यनेन नित्यं स्क्रस-व-भृ-स्तु-द्रु-श्रु-स्रोर्व्यञ्जनादेः परोक्षायाः * इनिषेधः / इटो निषेधः (?) / अदादेशस्य घसः, वेगादेशस्य वयेर्नित्यमेव इट् भवति, // 4 / 4 / 81 // यथा- जघसिथ, उवयिथ / तृच्प्रत्ययविषये तु म० वृ०-सस्सटः कृगः सृवृभृस्तुद्रश्रनु वर्जिअदेर्घसादेशः वेगो वयादेशः 'परोक्षायां नवा' (4 / तेभ्यश्च सर्वधातुभ्यः परस्या 'व्यञ्जनादेः परोक्षाया 4 / 18) 'वेवय' (4 / 4 / 19) इति सूत्रद्वये प्रतिषि- आदिरिट ' स्यात् / 'सञ्चस्करिव, स्राद्यन्येभ्यः-ददिद्धोऽस्ति / 'घस्लु अदने' इत्यस्यापि परोक्षायां म,निन्यिवहे,जुहुविव, लुलुविढ़वे, तेरिव, तेरिम, प्रायिक एव प्रयोगो भवति, न सर्वत्र इति 'परो- शेकिव, शेकिम; पेचिषे, पेचिध्वे, पेचिवहे / स्राक्षायां नवा' (4 / 4 / 18) इत्यत्रोक्तम् / एषाऽवचूरिः दिवर्जनं किम् ? ससृव, ससृम, ससर्थ; ववृव, ववृ'सूजिशि० इति प्रान्ते द्रष्टव्या / तथा स्वरान्त- महे; बभृम, बभृव, बभर्थ; तुष्टुव, तुष्टुम, तुष्टोथ; त्वेन सिद्धे स्कृगग्रहणं यत् सूत्रे कृतं तत् वक्ष्य- दुद्रुम, शुश्रुम, शुश्रोथ; सुसु म / स्तुद्र्श्रुरूणां माणोत्तर- 'ऋतः' (4 / 4 / 79) इति प्रतिषेधबाधना- ‘सृजिदृशि'० (4 / 4 / 78 ) इत्यादिनापि थवि न र्थम् // 7 // . | विकल्पः, अनेन प्राप्ते हि स विकल्पः; एषां तु * ननु स्वादेः चिंगट् धातोरनिटत्वाद् 'अपचित:' इति सिध्यति, किमनेन सूत्रेण ? इत्याशङ्कयाह-'चिनोते.' इत्यादि /