Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 205

क्तयोरादाविटो निषेधादिविधानम् ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / [145 . अथवा रेभृत् अभुङ रभुक लभुङ् शब्दे (इति / प्रव०-यदुपाधेरित्यक्षरस्यायमर्थः- वक्ष्यमाण रेभधातुः ), क्तः, निपातनात् इकारः, स्वरेऽर्थे / 'गमहनविद्लविशडशो वा' (4 / 4 / 83) इत्यनेन विरिब्धम् (?धः)। स्वनेर्धातोर्मनसिवाच्ये 'स्वान्तम्' | कसोरादिर्वा इट् , (तत्र) 'विद्लुती लाभे' इत्यस्यैव (इति) निपातः, 'अहन्पञ्चमस्य'० (४।१।१०७)इत्या- कसि वेट्त्वमुक्तम् , न 'विदक् ज्ञाने' इत्यस्य, त्वम् ,मनःपर्यायः स्वान्तशब्दः / स्तन धन बन इति विद्धातोनित्यमिट ; कसौ विद्वान् इत्येव / चन स्वन वन शब्दे' (इति) धन , ध्वनन्त्यत्रापश्य- तथा ['हृषेः केशलोम०' (4 / 4 / 76) इति सूत्रे हृषेः न्तः प्राहरिका इति ध्वान्तम् , 'अद्यर्थाश्चाधारे' (5 / 1 / केशलोमादिष्वर्थेष्वेव वेट्त्वमिति अन्यत्र 'तुषं 12) क्तः, तमःपर्यायो ध्वान्तशब्दः ; अन्यत्र ध्व- हृषच तुष्टौ' इत्यस्य (हृषितः, हृषितवान् इत्येव), नितं तमसा, (अत्र) हतौ करणे वार्थे तमः ; अथवा तुष्ट इत्यर्थः / / 71 // ध्वनितो मृदङ्गः / गोचरीभूतम् , म्लेच्छधातोः इत्वं नवा भावारम्भे // 4 // 4/72 // निपातनात् / साधुताया अपभ्रष्टे (?) / 'फणधातोः / यत् अश्रपितमंपिष्टमुदकसम्पर्कमात्राद्वि- म० वृ०-आदितो धातो वे आरम्भे च भक्तरसमौ ग्धं कषायादि वस्तु तत् फाण्टमुच्यते / विहितयोः क्तयोरादिरिट् 'वा न' स्यात् / २मिन्नम् , अग्निना तप्तं यत् ईषदुष्णं तत् फाण्टमित्यन्ये / मेदितमनेन; प्रमिन्नः, प्रमेदितः / आदित इति 10... (भृशेऽर्थे) वाहेबर्बाढमिति निपात्यते,...... किम् ? विदितमनेन, प्रविदितः / पूर्वेण नित्यं ( तथास्त्र )भावात् बाढमिति. क्रियाविशेषणमेव निषेधे प्राप्ते विकल्पः // 72 // भवति / तथा 'बाढविक्रमा' इति तु विस्पष्टपटुवत् समासः / "परिपूर्वस्य वृहे हेर्वा परिवृढ इति प्रव०-अकारानुबन्धाद्धातोः / “विमिदार प्रभौ वाच्ये, निपातनात् क्तस्य ढत्वम् , इडभावो स्नेहने' (इति) भ्वादिः, (बिमिदाङच स्नेहने इति) हकारतकारयोर्लोपश्च / १२पूर्व परिवृढ इति निष्पाद्य दिवादि / 3 (एवम) प्रमिन्नवान् , प्रमेदितवान् / परिवृढमाष्टे- णिग् , त्रन्त्यस्वरादेः' (4) प्रमेदितमारब्ध (इति) आरम्भे (5 / 1 / 10) क्तः। 43) इत्यन्त्यकारलुक् , 'पृथुमृदुभृशकशदृढपरिवृढ *एवम् प्रवेदितवान् / भावारम्भ इति किम् ? मिन्नः, स्य ऋतो रः' (7 / 4 / 39) इतिरः [परिवृढनं पूर्व क्त्वा, मिन्नवान् / / 72 / / लघोर्यपि (4386) इति रय]। १3परिवढस्या शकः कर्मणि // 4 / 4 / 73 // पत्यं (स्त्री) पारिवृढी कन्या / 'अत इब्' (631331 इतीम् ) 'नुर्जातेः' (२।४।७२।इति) ही // 7 // ___ म. वृ०-शकः धातोः कर्मणि विहितयोः क्त योरिड् ‘वा न' स्यात् / 'शक्तः शकितो वा घटः आदितः।।४।४७१॥ कर्तुम् / कर्मणीति किम् ? शक्तः कटं कत्तुं चैत्रः म० वृ०-अकारानुबन्धात् (धातोः) परयोः 'क्तयोरादिरिट् न' स्यात् / मिन्नः, मिन्नवान् / प्रव०-'कर्मणि क्तवतुर्नास्ति इति शक्तः आदितां धातूनां भावारम्भे वेटत्वादन्यत्र 'वेटोs- इत्यत्र क्तवतुप्रयोगो नोदाहृतः। चैत्रेण इति पतः' (4 / 4 / 62) इति नित्यमिनिषेधे सिद्ध योग- ज्ञेयम् // 73 // विभागो' “यदुपाधेर्विभाषा तदपाधेः प्रतिषेधः" इति न्यायज्ञापनार्थः, तेन विदक् ज्ञाने (इत्यस्य) णौ दान्त-शान्त-पूर्ण-दस्त-स्पष्ट-छन्न-जप्तम् विदितः, विदितवान् ; हृषितः हृषितवान इत्यादि // 4 / 474 // सिद्धम् // 7 // ___ म. वृ.-"णौ सति दमादीनां क्वान्तानां