Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 173

णिति वृद्धिविधानम् ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / [113 म० वृ०-बदब्रजोर्लान्तानां' रान्तानां च कारः, कारकः / कलिहलिवर्जनानाम्नोऽपि वृद्धिः,धातूनामुपान्त्यातः3 परस्मैपदे सेटि सिचि ‘वृद्धिः' / पटुमाख्यातवान् अपीपटत् , अलीलघत् / कलिहस्यात् / अवादीत्, अव्राजीत् , अज्वालीत् , अक्षा- लिवर्जनं किम् ? अचकलत् , अजहलत् // 51 // रीत् / पूर्वस्यापवादोऽयम् / / 48 / / अव०-१ अपीपटत् , अलीलघत्' इत्यत्र णिच्, अव०-'लकारान्तानाम् / २रकारान्तानाम् / उपा ततो वृद्धिः, 'नामिनोऽकलिः' इत्यनेन वृद्धिः औ, त्याऽकारस्य / " ( एवम् ) अचालीत् / उपान्त्य 'यन्त्यस्वरादेः' (7 / 4 / 43) इत्यनेन अन्त्यस्वरादिस्येत्येव- अश्वल्लीत् // 48 // लोपः; 'पट, लघ' इति शब्दः, ततोऽद्यतनीदि. न वि-जागृ-शस-क्षण-ड्म्येदितः / / 4 / 3 / 49 / / 'णिश्रिख 0' (3 / 4 / 58) इति ङप्रत्ययः, द्विर्वचनम्, म०व०-विजागृशसक्षणां धातूनाम् , हान्तमा अभ्यासेऽसमानलोपित्वात् सन्वभावः, 'लघोर्दी ?ऽस्वरादेः' (4 / 1 / 64 / इति दीर्घः) // 51 // न्तयान्तानामेदितां च धातूनां परस्मैपदे सेटि सिचि ‘वृद्धिर्न' स्यात् / अश्वयीत् , अजागरीत्, जागुर्जि-णवि // 4 / 3 / 52 // अशसीत , अक्षणीत, हान्त,- अग्रहीत , मान्त,- अवमीत् , यान्त, अव्ययीत् ,एदित्,- अकगीत् , श्विजा- ___म० ०-जागर्तेों,णव्येव णिति प्रत्यये वृद्धिः' योः ‘सिचि परस्मै समानस्यः' (4 / 3 / 44) इति स्यात् / अजागारि, जजागार। बिणवीति किम् ? बद्धौ अन्येषां च 'व्यजनादेोपान्त्यस्यातः' (4 / 3 / जागरयति, जागरकः, 'जागरंजागरम् , जागरो 47) इति विकल्प प्राप्ते वचनम् / / 49 / / वर्त्तते // 52 // अव०-एकारानुबन्धानां 'न विजागृ०' (इति) सूत्रेविशेषोऽयम् - श्विजाग्रादीनां यह लबन्तानामपि प्रव०-'अभीक्ष्णं' जागरणं पूर्वम्' इति वाक्ये वद्धिप्रतिषेधः, अशेश्वयीत् , अजर्जागरीत् , अशा- | 'ख्णम् चाभीक्ष्ण्ये' (5 / 4 / 48) इति ख्णम् , 'भृशाशसीत् , अचंक्षणीत् , अचाचहीत् , असंस्यमीत् , भीक्ष्ण्याविच्छेदे द्विः प्राक् तमबादेः' (74 / 73) अबाव्ययीत् ; एदितां तु यहो लुपि वृद्धिप्रतिषेधो न इति द्वित्वम् , सिः, 'अव्ययस्य' (3 / 2 / 7) इति लुप्। भवति,- अजाहासीत् / सेटीत्येव- अधाक्षीत् // 49 // पूर्वेणैव सिद्धे नियमार्थोऽयं योगः, बौ णव्येवेति / एवं साधु जागरी, 'साधौ' (५।१।१५५)इति णिन् / ञ्णिति // 4 / 3 / 50 // // 52 // म० वृ०-मिति णिति च प्रत्यये परे धातोरुपान्यातो' 'वृद्धिः' स्यात् / अपाचि, पाकः, पाचकः, आत ऐः कृऔ // 4 // 3 // 53 // पपाच, पाचयति // 50 // म० ०-आकारान्तस्य धातोणिति कृति प्रत्यये जौ च परे 'ऐ:' स्यात् / दायः,(अत्र घञ् ,) दायकः, ' प्रव०-मिति अकारानुबन्धे / णिति=णकारा- शतं दायी, गोदायो याति,अदायि, [भावकर्मणोः' नुबन्धे। 'उपान्त्याऽकारस्य / / 50 / / (3 / 4 / 68) इति बिच ,] दायिष्यते, ['स्वरग्रहदृश०' (3 / 4 / 69) इति बिच् ] कृदिति किम् ? ददौ॥५३॥ नामिनोऽकलि-हलेः / / 4 / 3 / 51 / / म०व०-नाम्यन्तस्य धातोर्नाम्नोवा कलिहलिवर्जि- प्रव०-दास्यतीति दायी, 'णिन् चावश्यकाध. तस्य णिति परे 'वृद्धिः' स्यात् / अनायि, अकारि, / मर्ये' (5 / 4 / 36) इत्यनेन णिन् , 'आत ऐः कृन्नौ'