Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 156

66 ] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं [अ० 4 पा० 2 सू० 82-87 वित्तं धन-प्रतीतम् / / 4 / 2 / 82 // 'अतः प्रत्ययाल्लुक / / 4 / 2 / 85 / म० वृ०–विन्दतेः परस्य 'क्तस्य नत्वाभावो' म०७०-धातोः परो योऽकारान्तः प्रत्ययनिपात्यते / धनपर्यायः प्रतीतपर्यायश्च चेत्तद्वित्त- / स्तस्मात्परस्य 'हेलुक' स्यात् / पठ, दीव्य, तुद,.. शब्दः / वित्तं = धनम, वित्तः = प्रतीतः / चोरय / प्रत्ययादिति किम् ? पापहि / 85 // धनप्रतीतमिति किम ? विन्नः, वेत्तेर्विदितम्, विन्तेर्विन्न वित्तं च, विद्यतेर्विन्नम् / / 82 // __ अव०-१अकारान्तात् / 'अयि वयि पयि मयि नयि चयि रयि गतौ (इति) पय, भृशं पयते (इति) अव०–'विद्लती लाभे' इति तुदादे यङ, द्वित्वम्, 'बहुलं लुप् (3 / 4 / 14 / इति) यङ्रेव वित्तं प्रयोगः, नान्येषाम् / 'विद्लती लाभे' - लोपः, अथ 'थ्वोः प्व्यव्यञ्जने' (४।४।१२१॥इति) विद्यते लभ्यते इति वित्तं - धनम; विद्यते = उपल य लुप्यते / (एवं वावहि)॥८५॥ . भ्यतेऽसौ इति वित्तः प्रतीतः / ५'विदंक ज्ञाने। असंयोगादोः / / 4 286 / / २विदिप विचारणे' / 'विदिच सत्तायाम्' / / 82 // म० वृ०-असंयोगात्परो य उकारस्तदन्ताहु-धुटो हेधिः // 4 / 2 / 83 // त्प्रत्ययात् 'हेलुक' स्यात् / सनु, तनु, कुरु / असंयोम० वृ०-जुहोतेधु डन्ताच्च धातोः परस्य 'हे गादिति किम् ? अणुहि // 86 // धिरादेशः' स्यात् / जुहुधि, धुट,-भिन्द्धि छिन्द्धि, ____ अव० 'अणुहि', 'ऋणूयी गतौ' 'कृगतनादेरुः विन्द्धि / हुधुट इति किम् ? क्रीणीहि / हृधुडभ्यां परस्य हेर्विशेषणादिह न धिः-रुदिहि // 3 // (३।४।८।इत्युप्रत्ययः), 'उन्नोः' (4.3 / 2), गुणः अर / प्रत्ययादित्येव - युहि, रुहि। 'एवम् 'आप्नुहि' इत्याद्यपि ज्ञेयम् // 86 // अव०–'जुहुतात्त्वम्, भित्तात्त्वम्' इत्यत्र नित्यत्वात् प्रकृत्यनपेक्षणेन अन्तरङ्गत्वात् च हेः वम्यविति वा // 4 / 2187 // स्थाने 'तातङ्', तस्य तातङो न पुनर्धिः, हेरिति शब्दाश्रयणात् / / 83 // म० वृ०–'असंयोगात्परो य उकारस्तस्य प्र त्ययसम्बन्धिनो लुग्वा' स्यात्, वकारादौ मकारादौ *शासस-हनः शाध्येधि-जहि / / 4 / 2 / 84 / / चाविति प्रत्यये परे / सुन्वः, सुनुवःसुन्मः, सुनुमः; तन्वः, तनुवः, तन्मः, तनुमः / अवितीति किम् ? म०वृक-शाससहनां हिप्रत्ययान्तानां यथा- सुनोमि, तनोमि / असंयोगादित्येव-अण्णवः, . सङ्खयशाधि, एधि, जहि (इति) आदेशाः' स्युः / आप्नुवः / / 87 // शाधि, एधि; जहि // 84 // ___ अव०-पूर्वसूत्रे 'उ' इति पञ्चम्यन्तमपि अव०-शासहनोर्यलुप्यपि 'शाधि, जहि' - "अर्थवशाद्विभक्तिपरिणामः” इति न्यायात् षष्ठय, इत्येव प्रयोगः / हनेस्तु यङलुपि नेच्छन्त्यन्ये, तन्म- | ततया विपरिणम्यते, तत्र उकारस्य लुक् इति व्या ते-'जङ्गहि' इति प्रयोगः / अस्तेस्तु स्वरादिधातुत्वात् ख्यातम, उकारस्य लुक स्यादिति सम्बन्धः / व इत्यङ न भवति इति भावः // 24 // अनुबन्धो येषां तिवसिवमिवित्यादीनां ते वितः. # शासहनसाहचर्याद असिति 'आदादिकस्य' ग्रहणम् /