Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 146

86 ] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं [अ०४ पा०२ सू० 33-36 'सूत्रार्थप्रान्ते', एवमज्वालि, अज्वलि इत्यवचूरिः / ऐजिजत, अययाचत् ५अन्नुलोकत्, अडुढौकत / 'नमयति, नामयति' इत्युदाहरणाग्रे ज्ञातव्या // 32 // शासेरूकारग्रहणं यङ्लुपि निवृत्त्यर्थम्-अशाश सत / 3 'अबीवदद्वीणां परिवादकेन मैत्रः" (इति) छदेरिस-मन् बट-क्यौ / / 4 / 2 / 33 / / गिजात्याश्रयणात् मिद्धम / / 35 / / म० वृ०-१छद्रेः इस-मन-बट-क्किप्परे णौ अव० - एवमदीदपत दाधातोः / अलील'हस्वः' स्यात्। छदिः, छद्म, छत्रम, किप्-उपच्छन् / वत् इत्यादी "कृताकृतप्रसङ्गि यल्लक्षणम (तन्नित्यम्") त्रडिति किम् ? त्रे मा भूत-छात्रः, उग्णादित्रप्रत्ययः इति ज्ञायते नित्यत्वं द्विवचनस्य, नित्यमपि द्विर्व।। 33 // चनं वाधित्वा प्रागेव ह्रस्वः / 'मा भवानटिटत' इ__ अव० - "छदण संवरणे' / 2 चुरादिभ्यो त्यादी ह्रस्वत्वे कृतेऽकृतेऽपि द्वित्वं प्राप्नोतीति नित्यणिच' (३।४।१७।इति णिच); छादयतीति रुच्यर्चि' म्। हस्वस्तु द्वित्वे कृते न प्राप्नोतीत्यनित्यः / न केवलं नित्यं द्विवचनं बाधित्वा प्रागेव ह्रस्वः, प्राक्तन (उणादि० 686) इति उणादिसूत्रेण इस्। 'छद्म', स्वरे स्वरविधेरित्यपि बाधित्वा, (इति) अपेरर्थः / अत्र 'मन्वनक्वनिप्० (5 / 1147 ) इत्यनेन मन् / 'छात्रम', 'ट' (446 इति ) उणादिसूत्रेण त्रट अत्र 'ओणधातोः ऋदित्करणं' ज्ञापकम / ऋदित्करणं हि ‘मा भवानोग्गिणद्' इत्यत्र ऋदित्वात् 'उपा त्यह्रस्वत्वप्रतिषेधो' यथा स्यादित्येवमर्थ क्रियते / एकोपसर्गस्य च घे / / 4 / 2 / 34 // यदि चात्र 'ओरिणणत्' इत्यत्र नित्यत्वात्प्रागेव द्विती यावयवस्य द्वित्व स्यात्तदाऽनुपान्त्यत्वादेव ह्रस्वत्वम. वृ०-एकोपसर्गपूर्वस्यानुपसर्गस्य च छदे स्याप्राप्तिः, इति हृस्वनिवृत्त्यर्थेन किमृदित्करणेन ? घंपरे णौ 'ह्रस्वः' स्यात्। 'प्रच्छदः, छदः; एवं सप्त एवं 'मा भवानटिटत' इत्यादि सिद्धं भवति। 'अत्यच्छदः / एकोपसर्गस्येति किम् ? समुपच्छादः / घ इति किम् ? प्रच्छादनम् / 34 / / रराजत्' इत्यादि, गजानमतिक्रान्तः अतिराजः, अतिक्रान्तो राजानं वा, 'राजन्सखेः' (73 / 106) अव०-'प्रच्छाद्यतेऽनेन = प्रच्छदः, एवं इति सूत्रेण अट समासान्तः, 'नोऽपदस्य तद्धिते' छदः; 'पुन्नाम्नि घः' ( 5 / 3 / 130 इति घप्रत्ययः ) / (7 / 4.61) इति नस्य लोपः, अतिराजमाख्यत् (इति) तथा सप्त छदा अस्य / एवमुरश्छदः, उरसश्छदः 'णिज्बहुलम०' (3 / 4 / 42 / इति) णिच, 'त्रन्त्यस्वउरश्छदः, दन्तच्छदः, दन्तस्य छदः = दन्तच्छदः रादेः' (74 / 43 ) इत्यन्त्यस्वरलोपः, 'अन्यस्य' // 34 // (4 / 18) इति द्वित्वम्। एवं स्वामिनमाख्यत, उपान्त्यस्यासमानलोपिशास्वृदितो 3 तादृशमाख्यत्, "मातरमाख्यत् [इति] णिज, शेपं प्राग्वत्। 'लोक भ्वादिः चुरादिर्वा अवाढीत = वा॥४॥२॥३५॥ दमकार्षीत वीणा, तां वीणां वदन्ती परिवादको = __ म० वृ०-समानलोपि-शासूक-ऋदनुब- वैणिकः प्रायुक्त (इति) 'प्रयोक्त०' (3 / 4 / 20 / इति) न्धवर्जितस्य धातोरुपान्त्यस्य ङपरे णौ 'हस्वः' स्यात् / णिग, तदनन्तरं वीणां वादितवन्तं परिवादकमन्यो अपीपचत, अचीकरत्, अलीलवत् / उपान्त्यस्येति मैत्रः प्रयोजितवान / इति) पुनरपि णिग // 35 // किम् ? अचकाङक्षत् / असमानलोपिशास्वृदित भ्राज-भास-माष-दीप-पीड-जीव-मील कण-गणइति किम् ? 'अत्यरराजत, असस्वामत्, अततादत्, “अममातत्, अशशारत् शासू-अशशासत्, वण-भण-श्रण-ह-हेठ-लुट-लुप-लपां नवा ऋदित्-मा भवानोणिणत् [ओणन्तं प्रायुङक्त], / / / 4 / 2 / 36 //