Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 142

82] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं [अ० 4 पा०२ सू० 17-21 , / पातेः // 4 / 2 / 17 / / पा-शा-छा-सा-वे व्या-ह्वो यः // 4 / 2 / 20 / / म० वृ० - पृथग्योगान्नवेति निवृत्तम / पार्टी म. वृ०-एषां णौ परे 'योऽन्तः' स्यात पाय'लोऽन्तः' स्यात् / पालयति, अपीपलत् / / 17 // यति, शाययति, अवच्छाययति, अवसाययति, वेग वाययति, व्यंग-व्याययति, ह्वाययति। पोरपवादो ___ अव०-'पातेः' इत्यत्र तिवनिर्देशेन 'पांक योगः // 20 // रक्षणे' इत्ययमदादिको गृह्यते, 'पां पाने' 'मैं ओवै शोषणे' इति धातुद्वयं निवार्यते; तयोः पाययति अव० -'पां पाने 4 ओवै शोपणे' इति इति प्रयोगः; यङलुांपच लोऽन्तः प्रतिषिध्यते,- पाद्वयं ज्ञेयम, न पातिः; पातेलॊन्त उक्तोऽस्ति / 'शांच पापतं प्रयुङ्क्ते = पापायति' इति प्रयोगः / तथा तक्षणे (इति) शों / दो छांच छेदने ( इति ) छा। 'पलण रक्षणे' इति चौरादिकेनैव पालयतीति सिद्धे, पांच अन्तकर्मणि (इति) सा, अथवा में 5 सैं पातेरादन्तत्वात् परत्वात् योऽन्तः स्यात्, इति पाते- क्षये'; उभयत्र 'आत्सन्ध्यक्षरस्य'। सूत्रे 'वे' इति रिति सूत्रं कृतम् / / 17 // निर्देशो वेग संवरणे' इत्यस्य ज्ञापकः, 'वांक गति गन्धनयोः 4 ओवै शोषणे' इत्यनयोर्निवृत्त्यर्थः / धृग-प्रीगोनः // 42 // 18 // तयोर्वापयतीत्येव स्यात् / 'व्यंग संवरणे' (इति) म० वृ०-धूगप्रीगोणी 'नोऽन्तः' स्यात् / धून व्या। तथा पासादीनां कृतात्वानां ग्रहणाद् इह यति', प्रीणयति // 18 / प्रकरणे सर्वत्र लाक्षणिकस्यापि ग्रहणं भवति, तेन "क्रापयति, जापयति; अध्यापयति" इत्यादि सिद्धम अव० -- "धूगृ कम्पने धूम्श कम्पने / धूण कम्पने” इति त्रयोऽप्यत्र ज्ञातव्याः / 'अदुधूनत् इत्यपि / “प्रीश तृप्तिकान्त्योः प्रीगण तर्पणे” इति अतिनी-ब्ली-ही-क्नूयि-क्ष्माय्यातां पुः॥४२॥२१॥ द्वयं ज्ञेयम्। 'धूग, प्रीग' इत्यनुबन्धनिर्देशो यङ् म० वृ० - एषामाकारान्तानां च धातनां णी लुपि नोऽन्तनिवृत्त्यर्थः- 'दोधावयति, पेप्राययति'; परे 'पुरन्तः' स्यात् / अर्पयति, रेपयति, व्लपयति, 'धूत् विधूनने प्रोङ्च प्रीतो' इति धातुद्वयप्रतिषेधा हपयति, कोपयति, क्ष्मापयति; आदन्त[ - आकार्थश्व-धावयति, प्राययति // 18 / / रान्त-]दापयति, क्रापयति, जापयति, अध्यापयति / बहुवचनं व्याप्त्यर्थम, तेन नाम्नोऽपि-सत्यापयति, * वो विधूनने जः // 4 / 2 / 16 // अर्थापयति, वेदापयति; ['सत्यार्थवेदस्याः' (3 / 4 / 44) म० वृ०-वातेर्विधूननेऽर्थे णौ 'जोऽन्तः' / इति आकार:] प्रिय-प्रापयति / / 21 / / . स्यात् / पक्षकेणोपवाजयति, पुष्पाणि प्रवाजयति, अवीवजत् / विधूनन इति किम ? केशानावापयति 2, अव०-'ऋक् गतौ' 'ऋ प्रापणे च' (इति शोषयतीत्यर्थः / / 16 // द्वयमपि ज्ञातव्यम ) / अतः तिवनिर्देशो यङ्लुपि पोऽन्तनिषेधार्थः,-आरतं प्रयुक्त = अरारयति, अव०-१वांक गतिगन्धनयोरित्यस्य' / / अरियतं प्रयुङ्क्ते = अरियारयति / रेपयतीत्यत्र 2. ओवै शोषणे' आत्सन्ध्यक्षरस्य' (4 / 2 / 1 इति) रीङच् स्रवणे रीश गतिरेषणयोः' ( इति ) द्वयमपि वा॥१६॥ ज्ञेयम् / 'ब्लीश वरणे' (इति) व्ली। 'ह्रींक लज्जा * वजिनैव सिद्ध वाते रूपान्तरनिवृत्यर्थ बचनम् /