Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 129

परोक्षायां द्वित्वे सति पूर्वस्याकारादिः ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / यजादि-वश-वचः सस्वराऽन्तस्था य्वत् / 4 / 1 / 72 / / का दीर्घप्राप्तिः, इतरेयः (प्राप्तिः); परं "वार्णात्प्राकृतं बलीयः” इति न्ययात् प्रथमम् “इणः” (2 / 1151) इत्यनेन इयादेशः, न दीर्घः, // 6 // 'अनातो नश्चान्त ऋदाद्यशौ-संयोगस्य / 4 / 1166 // वृत्तिः -- ऋकारादेरश्नोतेः संयोगान्तस्य च धातोः परोक्षायां द्वित्वे सति पूर्वस्यादेरकारस्य अनातः, कोऽर्थः? आकारस्थानेऽनिष्पन्नस्य, 'आः' स्यात, 'कृताकाराच्चास्मान्नोऽन्तश्च'। आनृधु; "ऋधूच वृद्धौ" आनृजे, अशो-आनशे, संयोग-आनच्चे, आनञ्च / ऋदादेरिति किम ? आर। संयोगस्येति किम् ? आट / अनात इति किम् ? आब्छ / / 6 / / वृत्तिः-१यजादीनां वशवचोश्च परोक्षायां द्वित्वे सति पूर्वस्य २सस्वरान्तस्था “य्वत् = इकारउकार-ऋकाररूपा प्रत्यासत्या' स्यात् / इयाज, ४उवाय, उवाप, उवाह, उवाद, उवास, “वशउवाश, उवाच // 72 // ___ अवचूरिः-'न विद्यते आत् = आकारः स्थानितयाऽस्याऽकारस्य स अनात,तस्याऽनातः // 6 // भू-स्वपोरदुतौ / 4 / 1170 // वृत्तिः-'भूस्वपोः' परोक्षायां द्वित्वे सति पूर्वस्य 'यथासंख्यमकारोंकारौं' भवतः / बभूव, बभूवे; सुस्वाप / परोक्षायामित्येव- बुभूषति // 7 // अवचरिः-भ्वादिप्रान्ते यजी देवपजा-सनति-करण-दानेषु / 1 // वेग तन्तुसंताने / 2 / व्येग संवरणे / 3 / हवंग स्पर्धा-शब्दयोः।४। टुवपी बीजसन्ताने / / वहीं प्रापणे / 6 / टवोश्वि गतिवद्धयोः / 7 / वद व्यक्तायां वाचि / / वसं निवासे / / एवं यजादयः, परमत्र यजादिसूत्रे धातुषट्कं ज्ञातव्यमा व्येधातोः "ज्याव्येव्यधि०" (4 / 1171) इत्यनेन इकार उक्तः, हवेश्विधात्वोः पूर्वस्याभ्यासेऽन्तस्थाया अभावादेव य्वत् न प्राप्नोति। “सस्वरान्तस्था स्वत," स्वरसहितान्तस्थायाः 'यवर' इति वर्णस्थाने यथासंख्यम "इकार-उकार-ऋकाराः' भवन्तीत्यर्थः / प्रत्यासत्या किमुच्यते ? "इवर्णचवर्गयशास्तालव्याः", एते परस्परं स्वा भवन्ति, इति यकारान्तस्थाया इकारो भवति; एवं "उवर्णपवर्गोपध्मानीयाः औष्ठयाः,” “वो दन्तोष्ठ्यः” इति वकारान्तस्थास्थाने उकारः; तथा "ऋवर्णटवर्गरषाः मूर्धन्याः" इति रकारान्तस्थास्थाने ऋत-ऋकारः, एवं स्वसंज्ञाभावेन प्रत्यासत्तिः = सामीप्यं वर्णानाम् / ४'उवाय' इत्यत्र 'वंग तन्तुसन्ताने' (इति) वे, णव् , "वेर्वय" (4 / 4 / 16) इत्यनेन 'वय' आदेशः।"वशक् कान्ती”। विशसाहचर्यात् “वचंक भाषणे" इत्यदादिको ज्ञातव्यः, अंगादेशो वच् चुरादौ यौजादिको वा वच् न ग्राह्यः / / 72 / / न वयो य / 4 / 173 // वृत्तिः-पूर्वस्येति निवृत्तमसम्भवात् / वेगादे अवचूरिः-"बभूव बभूवे" इत्युभयोः प्रथम वृद्धय वौ, ततो "भुवो वः परोक्षाद्यतन्योः” (4 / 2 / 43) इत्यनने 'ऊ' // 7 // ज्या-व्ये व्यधि-व्यचि-व्यथेरिः / 4 / 1 / 71 / / / वृत्तिः-एषां परोक्षायां द्वित्वे सति पूर्वस्य 'इकारः' स्यात् / 'जिज्यौ, संविव्याय, विव्याध, विव्याच, विव्यथे // 71|| अवचूरिः-१"जिज्यौ,' "ज्यांश वयोहानी"। संविव्याय," "व्यग् संवरणे" णव, "व्यस्थवणवि" (4 / 2 / 3) इति सूत्रेण आत्वनिषेधः // 71 //