Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 124

श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं [अ० 4 पा० 1 सू० 51-54 एषु यदा यङ , तदा "नो व्यञ्जनस्यानुदितः” / दंदह्यते, दंदश्यते, बंभज्यते, पंपस्यते // 52 // (4 / 2 / 45) इत्यनेनानुस्वारो लुप्यते, यङ लुपि सत्यां "निमित्ताभावे नैमित्तकस्याप्यभावः” इति न्यायात् अवचूरिः-(एवं) जंजभीति, दंदहीति, दंदपुनरनुस्वारप्रत्यावृत्तिः // 50 // शीति, बंभजीति, पंपसीति / 'जंजभीति', अत्र ईति कृते 'जभः स्वरे' (4 / 4 / 100) इत्यनेन नोऽन्तः मुरतोऽनुनासिकस्य 4 / 1 / 51 // प्राप्नोति, परम् "आगमशासनमनित्यम्" इति स वृत्तिः—अकारात्परो योऽनुनासिकस्तदन्तस्य आगमो न भवति / तो (? पस्) धातुः दन् ....... धातोर्यङन्तस्य द्वित्वे सति पूर्वस्य मुरन्तः' स्यात् / (त्यो) वा तालव्यो वा......(ज्ञेयः) // 52 // बंभण्यते, बभणीति; जंगम्यते, जंगमीति; "यलवा चर-फलाम् / 4 / 1 / 53 // नामनुनासिकत्वे 'तन्तम् यते, तन्तयः, २चंचलं यते, चंचले., ममम्यते, ममः, यलवानामननुनासि- वृत्तिः- एषां यङन्तानां द्वित्वे सति पूर्वस्य कत्वे तु तातय्यते, तातयः चाचल्यते, चाचलः, मुरन्तः स्यात् / चञ्चूर्यते, चञ्चुरीति; पंफुल्यते, मामव्यते, मामवः // 51 // पंकुलीति // 53 / / अवचूरिः-प्रथमे पादे "तुल्यस्थानास्यप्रयत्नः अवचूरिः-'चरफलाम' इत्यत्र बहुवचनं. स्वः” (1 / 1 / 17) इति सूत्रे स्वसंज्ञाप्रस्तावे यलवा- .......फल निष्पत्ती', 'दल त्रिफला विशरणे' नामनुनासिकोऽननुसिकश्चेति द्वौ भेदौ परस्परं | इति द्वयोः परिग्रहार्थम् ! // 53 // स्वसंज्ञौ भवतः इत्युक्तमस्ति, तत्र यलवानामनुनासिकत्वे "तन्तयते तन्तयः” इत्यादावपि मुरन्त: 'ति चोपान्त्यातोऽनोदुः 14 / 154 // प्राप्तः। 'तयि णयि रक्षणे च'-तय, २चल कम्पने च- . वत्तिः-चरफलां यङन्तानां तकारटौ च चल, मुर्वे मव बन्धने-मव. यङ, द्वित्वम्, 'मुर- प्रत्यये परे उपान्त्यस्यातः = अकारस्य 3उ आदेशः तोऽनु० (4 / 1 / 51 ) इति (प्रस्तुतसूत्रेण ) मोन्तः, स्यात, स चानोत = न ओत्" / चञ्चूर्यते, तन्तयते इति तन्तयः, एवं चंचल्यते इति वाक्ये चञ्चुरीति; पंकुल्यते; पंकुलीति,' 'चूर्तिः, प्रफुल्लिः, चंचलः, मंमयते इति मंमः; 'अच' (11 / 46 / / प्रफुल्लः, प्रफुल्लवान् / अत इति किम् ? "चंचार्यते इति अच प्रत्ययः ) अचि ( 3 / 4 / 15) इति सूत्रेण पंफाल्यते // 54 // यङ लुप्यते / यत्र च यलवानामनुनासिकाः कल्पिताः तत्र .......... ( भवति ) मोऽन्तः, तत्र अवचूरिः-'त् सप्तमी ङि इति तितका(? अन्यत्र) “तातय्यते तातयः” इ......... (त्या) रादौ / उपान्त्यश्चासावच्च उपान्त्यात, तस्योपादयो भवन्ति // 51 // त्यातः। तस्य–'उ' ( इति ) आदेशस्य न ओत, जप-जम-दह-दश-भञ्ज-पसः / 4 / 1.52 / / कोऽर्थः ? ओकारो गुणो न भवतीत्यर्थः / ४अनो दिति किम् ? चंचूर्ति, पंफुल्ति; अत्र यङलुपि वृत्तिः एषां यङन्तानां द्वित्वे सति पूर्वस्य / वर्तमानातिव, "ति चो०" (4 / 1154) इति 'उ', अत्र 'मुरन्तः' स्यात् / जंजप्यते, जंजपीति; एवं जंजभ्यते, / गुणः प्राप्नोति परम् 'अनोत्' इति वचनान्न भवति / x बृहद्वृत्यादिषु 'पश्' इति तालव्यशकारान्तः /