Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 01

SR No.: 004401
Original Sutra Author: N/A
Author: Kshamabhadrasuri, Ratnajyotvijay
Publisher: Ranjanvijayji Jain Pustakalay
Total Pages: 310
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 8 MB

Page 303

296 कलिकालसर्वज्ञश्रीहेमचन्द्राचार्यविरचिते मध्यमवृत्त्यवचूरिभ्यामलङ्कृते पुरुषे वा // 3 / 2 / 135 // पुरुषे उत्तरपदे कोः का वा स्यात् / कापुरुषः, कुपुरुषः / अनीषदर्थे विकल्पोऽयं / ईषदर्थेपीच्छन्ति केचित्, ईषत् पुरुषः कापुरुषः, कु (पुरुषः) // 135 // ___ अ० कुत्सितः पुरुषः कापुरुषः, कुपुरुषः / कुत्सिता पुरुषाऽस्मिन् ग्रामे कापुरुषो ग्रामः, कुपुरुषो ग्रामः / ईषदर्थेषु परत्वादुत्तरेण नित्यमेव / तत्रापि विकल्प एवेति कश्चित् ईषदित्यादि // 135 / / अल्पे // 3 // 2 // 136 // अल्पेऽर्थे वर्तमानस्य कोः का स्यादुत्तरपदे / कामधुरम्, कालवणम्, स्वरादावपि परत्वादीषदर्थे का एव / ईषदम्लं काम्लं / एवं काच्छं // 136 // . अ० ईषन् मधुरं कामधुरं, ईषदच्छं काच्छम् // 136 / / काकवौ वोष्णे // 3 / 2 / 137 // (कोः) उष्णे उत्तरपदे काकवौ वा स्यातां / कोष्णं / कवोष्णं / पक्षे यथाप्राप्तमिति / तत्पुरुषे कदुष्णं / बहुव्रीहौ तु न कूष्णो देशः // 137 // अ० ईषत् कुत्सितं वा उष्णं कोष्णं, कवोष्णं / ईषत् कुत्सितं वा उष्णमत्र कोष्णः कवोष्णो देशः अन्यस्तु अग्नावपीच्छति काग्निः, कवाग्निः, कदग्निः // 137|| कृत्येऽवश्यमो लुक् // 3 / 2 / 138 // अवश्यमः कृत्यप्रत्ययांते उत्तरपदे लुक् स्यात् / अवश्यकार्य अवश्यस्तुत्यं / कृत्य इति किम् ? अवश्यं लावकः // 138 // अ० अवश्यं क्रियते इत्यवश्यकार्यम्, 'ऋवर्णव्यञ्जनन्ताद् घ्यण्' (5 / 1 / 17) इति घ्यण् एवं अवश्यं स्तूतयेऽवश्यस्तुत्यं / 'दृवृग्स्तुजुषेतिशासः / (5 / 1 / 40) इति क्यप् / एवमवश्यदेयं अवश्यं कर्त्तव्यंऽवश्यकरणीयमिति / अवश्यं लुनातीतिऽवश्यंलावकः / ‘णकतृचौ' (5 / 1 / 48) इति तृच् // 138|| समस्ततहिते वा // 3 // 2 // 139 // समस्तते हिते चोत्तरपदे लुग् वा स्यात् सततं संततं सहितं संहितम् // 139 // अ० सं सम्यग् ततं संततम्, सं सम्यग् हितं सहितं संहितं / / 139 / / तुमश्च मनः कामे // 3 / 2 / 140 // तुम्प्रत्ययान्तस्य समश्च मनसि कामे चोत्तरपदे लुग् स्यात् / भोक्तुमनाः, गन्तुकामः समनाः / सकामः // 140 // अ० भोक्तुं मनोऽस्य भोक्तुमनाः, गन्तुं कामोऽस्य गन्तुकामः, सम्यक् मनोऽस्य समनाः, एवं सकामः, सहशब्देनापि सिद्धौ समः श्रुतिनिवृत्त्यर्थं तुमश्चेति चकारभणनं विहितम् / / 140 // मांसस्यानड्पत्रिपचि न वा // 3 // 2 // 14 // 1. अत्र कृत्यप्रत्ययाभावात् मकारस्य लुक् न जात इति भावः /