Abhidharmadipa with Vibhasaprabha Vrutti

SR No.: 004384
Original Sutra Author: N/A
Author: P S Jaini
Publisher: Kashi Prasad Jayaswal Research Institute
Publication Year: 1977
Total Pages: 660
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 12 MB

Page 549

390 अभिधर्मदीपे [506.. सूत्र उक्तम्-“सम्यक्सम्बुद्धस्य वत मे सत इमे धर्मास्त्वयाऽनभिसम्बुद्धाः” इति विस्तरः / [अत्र हि प्रथम]द्वितीयाभ्यां स्वार्थसम्पद्भगवतोद्भाविता। पूर्वेण ज्ञानसम्पत् / द्वितीयेण (न) प्रहाणसम्पत् / द्वाभ्यामन्याभ्यां परार्थसम्पदा दशिता व्यवदानसंक्लेलोद्भावनात् / ___ कतरत्पुनर्वैशारा कति ज्ञानात्मकम् ? तदुच्यते / स्थानास्थानवलरूपमाद्यम् / आस्रवक्षयज्ञानरूपं द्वितीयम् / कर्मस्वकज्ञानवलं तृतीयम् / / सर्वत्रगामिनीप्रतिप[त्]ज्ञानबलं चतुर्थं वैशारद्यम् / ' तद्यावज्ज्ञानस्वभावान्येतानि वलानि तावत्स्वभावानि यथाक्रमं चत्वारि वैशारद्यानि बोद्धव्यानि / सूत्र उक्तम् --"त्रीणीमानि स्मृत्युपस्थानानि यान्यार्यः सेवते" इति विस्तरः / तेषां पुण (न)रिदं लक्षणम् - 1Cf. चत्तारिमानि भिक्खवे तथागतस्स वेसारज्जानि""कतमानि चत्तारि ? सम्मासम्बुद्धस्स ते पटिजानतो इमे धम्मा अनभिसम्बुद्धा ति-तत्र वत मं समणो वा ब्राह्मणो वा. सहधम्मेन पटिचोदेस्सती ति - निमित्तमेतं भिक्खवे न समनुपस्सामि ।"खीणासवस्स ते पटिजानतो इमे आसवा अपरिक्खीणा ति ये खो पन ते अन्तरायिका धम्मा वुत्ता ते पटिसेवतो नालं अन्तराया ति""यस्स खो पन ते अत्थाय धम्मो देसितो सो न निय्याति तक्करस्स सम्मा दुक्खक्खयाया ति " / Ang. II. pp. 8-9. See Saks. pp. 645-6; LVPAK. VII. p. 74, n. 7. 2 v. supra, p. 3. 3 Cf. कथं ज्ञानमेव वैशारद्यम् ? निर्भयता हि वैशारद्यम् / एभिश्च निर्भयो भवति / ज्ञानकृतं वैशारा युज्यते / न ज्ञानमेव / Akb VII. 32 abc. -एभिश्च ज्ञाननिर्भयो भवतीति ज्ञानानि वैशारद्यानीति वैभाषिका: / आचार्य प्राह / 'ज्ञानकृतं तु वैशारद्यम् / न ज्ञानमेवेति / अथवा प्राचार्यवचनमेवैतत्सर्वम् / 'Sakv. p. 646. - 4 Cf. त्रीणीमानि भिक्षवः स्मृत्युपस्थानानि / यापार्यः सेवते। यान्चार्यः सेवमानोऽअर्हति गणमनुशासयितुम् / कतमानि त्रीणि ? इह भिक्षवः शास्ता श्रावकाणां धर्म देशयति अनुकम्पकः कारुणिकोऽर्थकामो हितैषी करुणायमानः / इदं वो हिताय इदं वो सुखाय इदं वो हितसुखाय / तस्य मे श्रावकाः शुश्रूषन्ते / स्रोतं अवदधति / आज्ञाचित्तं उपस्थापयन्ति / प्रतिपद्यन्ते धर्मस्यानुधर्म प्रति / न व्यतिक्रम्य वर्तन्ते शास्तु : शासने / तेन तथागतस्य न नन्दी भवति न सौमनस्यं न चेतसो उप्लावितत्वम् / उपेक्षकस्तत्र तथागतो विहरति स्मृतः संप्रजानन् / इदं प्रथमं स्मृत्युपस्थानम् / "पुनरपरं शास्ता धर्मं देशयति पूर्ववत् / तस्य ते श्रावका न शुश्रूषन्ते / "व्यतिक्रम्य वर्तन्ते शास्तु : शासने / तेन तथागतस्य नाधातो भवति नाक्षान्तिः नाप्रत्ययो न चेतसो अनभिराद्धिः / उपेक्षकस्तत्र तथागतो विरहति स्मृतः सम्प्रजानन् / इदं द्वितीयं स्मृत्युपस्थानम् / 'पुनरपरं भिक्षवः यावच्छासने तत्र तथागतस्य न नन्दी "नाघातो "उपेक्षकस्तत्र तथागतो विहरति""इदं युपस्थानम् | Sakv. pp. 646-7. M suttas 56,103.