Abhidharmadipa with Vibhasaprabha Vrutti

SR No.: 004384
Original Sutra Author: N/A
Author: P S Jaini
Publisher: Kashi Prasad Jayaswal Research Institute
Publication Year: 1977
Total Pages: 660
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 12 MB

Page 493

अभिधर्मदीपे [423, ज्ञानं निश्चयात्मकम् / ' क्षान्त्या वा संयोगप्राप्ति छिनत्ति ज्ञानेन विसंयोग पुथुज्जननिद्देसे तीणि संयोजनानी ति दिठिसंयोजनसीलब्बतपरामाससंयोजनविचिकिच्छासंयोजनानि / एतानि हि फलक्खणे पहीनानि नाम होन्ति / "तेसञ्च धम्मानं ति तेसं संयोजनधम्मानं / मग्गक्खस्मि हि तेसं पहानाय पटिपन्नो नाम होति / P. parivatti A. p. 25. Cf. पृथग्जनस्वं कतमम् / ... यदार्यधर्मे आर्योष्मगते आर्यदर्शने आर्यक्षान्तौ आर्यच्छन्दे आर्यप्रज्ञायामप्राप्तिरप्राप्तता अप्राप्स्यमानता इति पृथग्जनत्वम् / "लौकिकाग्रधर्मसम्यग्निरोधे दुःखधर्मज्ञानक्षान्तिसमुत्पादः / अथ तस्मिन् काले त्रैधातुकं पृथग्जनत्वं व्यपगच्छति, लभ्यते तत्-[पृथग्जन] स्वभावस्यानिष्पत्तिः। Jps. pp. 59-60. The Samyutta-nikaya makes specific reference to the prithag-janabhumi-samatikramana : चक्खं ""पे मनोपे.."विचाणं अनिच्चं विपरिणामी अजथाभावि / यो भिक्खवे इमे धम्मे एवं सद्दहति अधिमुच्चति, अयं वुच्चति भिक्खवे सद्धानुसारी औक्कन्तो. सम्मत्तनियामं सप्पुरिसभूमि ओक्कन्तो वीतिवत्तो पुथुज्जाभूमि / अभब्बो तं कम्मं कातुं यं कम्मं कत्वा निरयं वा तिरच्छानयोनियं वा पेत्तिविसयं वा उपज्जेय्य / अभब्बो च ताव कालं कातुं याव न सोतापत्तिफलं सच्छिकरोति / / यस्स खो भिक्खवे इमे धम्मे एवं पञआय मत्तसो निझानं खमन्ति, अयं वच्चति धम्मानुसारी प्रोक्कन्तो सम्मत्तनियापं"पे' 'सच्छिकरोति / S. III. pp. 225-7. (Okkantika-samyutta). The Kosakara gives two more views regarding the prithagjanatva. vyavartana :-लौकिकानधर्मरित्यपरे / न / तद्धर्मत्वात्तद्विरोधित्वाददोषः / शत्रुस्कन्धारूढतद्घातनवत् / उभयरित्यपरे / आनन्तर्यविमुक्तिमार्गसाधादिति / Akb. VI. 26 a, -'लौकिकाग्रधर्मरित्यपर' इति / पृथग्जनत्वं व्यावर्तत इति प्रकृतम् / 'न। तद्धर्मस्वात्' इति / न युक्तमेतल्लौकिकरप्रधर्मस्तद्वयावर्तनमिति / कस्मात् ? तेऽपि हि पृथग्जनधर्मस्य पृथग्जनधर्म व्यावतिष्यन्त इति / 'तद्विरोधित्वाददोषः' / अग्रधर्माणां पृथग्जनत्व. विरोषाददोष एषः। किम् ? "यथा शत्रुस्कन्धारूढ एव कश्चिच्छत्रु घातयेत् / एवं किलाग्रधर्माः पृथग्जनत्वशत्रुस्कन्धारूढास्तदेव पृथग्जनत्वं घातयेयुरिति / उभयरिति / लौकिकाअधर्मः क्षान्त्या च पृथंग्जनत्वं व्यावय॑ते / कथम् ? आनन्तर्यविमुक्तिसाधाद्' इति / लौकिकानामग्रधर्माणामानन्तर्येण साधर्म्यम् / क्षान्तेविमुक्तिमार्गेण / यथा ह्यानन्तर्यमार्गेण क्लेशः प्रहीयते, विमुक्तिमार्गेण प्रहीणः, एवं लौकिकरप्रधर्मः पृथग्जनत्वं विहीयते, क्षान्त्या विहीनमिति / Sav. pp. 541-542. ___See Aaa. p. 84; Asm. p. 66. For the Sthaviravadin's view, see Ky. III. 1. (सरागं चित्तं विमुच्चती ति कथा) and XIII. 5 (निवुतो नीवरणं जहती ति कथा)। Cf. jps. pp. 25-26. 1 Cf. ततः पुनर्तुःखे धर्मज्ञानक्षान्तेरनन्तरमत्रैव कामावचरे दुःखे धर्मज्ञानमुत्पद्यते / तत् दुःखे धर्मज्ञानमित्युच्यते। Akb. VI. 26 ab.- तत् दुःखे धर्मज्ञानमित्युच्यत इति / शास्त्रे तेन नाम्ना व्यवहार इति दर्शयति / Saks. p. 542.