Abhidharmadipa with Vibhasaprabha Vrutti

SR No.: 004384
Original Sutra Author: N/A
Author: P S Jaini
Publisher: Kashi Prasad Jayaswal Research Institute
Publication Year: 1977
Total Pages: 660
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 12 MB

Page 424

305.] पञ्चमोऽध्यायः / 265 ____ पुनश्चोक्त भगवता- "रूपमनित्यमतीतानागतम्, कः पुनर्वादः प्रत्युत्पनस्य ? एवंदर्शी श्रुतवानार्यश्रावकोऽतीते रूपेऽनपेक्षो भवत्यनागतं रूपं नाभिनन्दति / प्रत्युत्पन्नस्य रूपस्य निविदे विरागाय निरोधाय प्रतिपन्नो भवति / अतीतं चेद्रपं नाभविष्यन्न श्रुतवानार्यश्रावकोऽतीते रूपेऽनपेक्षोऽभविष्यत; यस्मात्तस्त्यतीतं रूपं तस्माच्छुतवानार्यश्रावकः अतीते रूपेऽनपेक्षो भवति" इति विस्तरः। तथोक्तम्-यच्छारिपुत्र कर्माभ्यतीतं क्षीणं 'निरुद्धं विगतं विपरिणत तदस्तीति / तच्चेत् कर्म शारिपुत्र नाभविष्यन्नेहैकतीयस्तद्धेतोः तत्प्रत्ययादपाय. दुर्गतिविनिपातं कायस्य भेदान्नरकेषूपपत्स्यते"३ इति विस्तरः। तदाहितचित्त 9-9 This sutra-passage is also quoted in Akb. v. 25 ab and in Saku. pp. 468.9. Yasomitra says : निविषयत्वाद्वैराग्यकालेऽतीतविषयापेक्षार्यश्रावकस्यानपेक्षा मतिर्न स्यादित्यर्थः / यदातीतं रूपमपेक्ष्यते तदा तत्रासक्तिरिति ।""प्रत्युत्पन्नं चेद्भिक्षवो रूपं नाभविष्यन्न श्रुतवानार्यश्रावकः प्रत्युत्पन्नस्य रूपस्य निविदे"प्रतिपन्नोऽभविष्यदित्येतन्नोक्तमुभयपक्षप्रसिद्धत्वात् / Saks. p. 469. Cf. रूपा भिक्खवे, अनिच्चा अतीतानागता, को पन वादो पच्चप्पन्नानं, एवं पस्सं भिक्खवे, सुतवा अरियसावको अतीतेसु रूपेसु अनपेक्खो होति, अनागते रूपे नाभिनन्दति, पच्चप्पन्नानं रूपानं निब्बिदाय विरागाय निरोधाय पटिपन्नो होति / सद्दा गन्धा रसा फोटुब्बा धम्मा अनिच्चा पटिपन्नो होति / S. IV. p. 5. Also cf. पुब्बे मे भिखवे सम्बोधा. एतदहोसि-ये मे पञ्चकामगुणा चे।सो सम्पुट्टपुब्बा प्रतीता निरुद्धा विपरिणता तत्थ मे चित्तं बहुलं गच्छमानं गच्छेय, पच्चुप्पन्नेसु वा अप्पं वा अनागतेसु"S. IV. p. 97. ... ' 2 क्षीणमुपचयविनाशात्, निरुद्धं प्रबन्धविनाशेन, विगतं प्रकृतिविनाशात्, विपरिणतं विकारविनाशेन / Aaa. p. 23 3. 3 Cf. फलात् यदि चातीतं न स्यात्, शुभाशुभस्य कर्मणः फलमायत्यां कथं स्यात्, न हि फलोत्पत्तिकाले वर्तमानो विपाकहेतुरस्तीति / तस्मादस्त्येवातीतानागतमिति वैमाषिकाः। Akb. V. 256. The Kosakara refutes this Vaibhashika view :-यदप्युक्तं फलादिति / नैव हि सौत्रान्तिका अतीतात् कर्मणः फलोत्पत्ति वर्णयन्ति / किं तहि ? तत्पूर्वकात् सन्तानविशेषादित्यात्मवादप्रतिषेधे संप्रवेदिष्यामः / यस्य त्वतीतानागतं द्रव्यतोऽति तस्य फलं नित्यमेवास्तीति किं तत्र कर्मणः सामर्थ्यम् ? Akb. 9. 27 ab. Also cf. यदप्युच्यते / अस्त्यतीतं कर्म अस्यत्यनागतं फलमिति सूत्रवचनात् / अस्त्यतीतादिभावः / तदपि हेतुफलापवादे तद् दृष्टिप्रतिषेधार्थमुक्त भगवता। B. Paijika, IX. 143.