Abhidharmadipa with Vibhasaprabha Vrutti

SR No.: 004384
Original Sutra Author: N/A
Author: P S Jaini
Publisher: Kashi Prasad Jayaswal Research Institute
Publication Year: 1977
Total Pages: 660
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 12 MB

Page 415

256 अभिधर्मदीपे [298. कुतः पुनरेतद् द्वयं परमार्थतो विद्यते ? तदुच्यते सदसद्धेतुनो (ता) यस्मान्मध्यस्थैश्च परिग्रहात् // शुभाशुभफलं कर्मनयम्याद् गुणदोषफलनियम्यताः (ता)। किञ्च, 'मध्यस्थैश्च परिग्रहात् / ' मध्यस्था उच्यन्ते वीतक्लेशाः / तै : शुभं च शुभतोऽशुभं चाशुभतः, गुणाश्च गुणतः दोषाश्च दोषतः परिगृहो त : / तत्फलं चेष्टमिष्टतः परिगृहीतमनिष्टं चानिष्टतः / इति सिद्धं द्वयं परिनिष्पन्नं' तृतीयं तूपचारत इति / __युक्त तावदिदम् / यदिदं प्रत्युक्त वस्तुहेतुप्रत्ययात्प्रतीत्योत्पन्नं परमार्थतो विद्य।२ प्रत्यात्मवेदनीयत्वात्, तदालम्बनाश्च रागादयः द्रव्यतः सन्तीति / यत्पुनरिदमुक्तमतीतानागते वस्तुनि त्रैय विकैरनुशयः संयुक्त इति तदेतत्साहसमाहोपुरुषिकमात्रम् / कः पुनरेतदतीतानागतादि द्रव्यतोऽभिवाञ्च्छतीत्याहाभिधार्मिकाः // सतिपट्टाना सम्मप्पधाना ति आदिका परमत्थकथा नाम / "पकतिया पन पठमं एव परमत्थकथं कवेन्तस्स देसना लूखाकारा होति तस्मा बुद्धा पठमं सम्मुतिकथं कथेन्ता पि सच्चमेव सभावमेव अमुसा व कथेन्ति, परमत्थकथं कथेन्ता पि सच्चमेव सभावमेव अमुसा व कथेन्ति / दुवे सच्चानि अक्खासि सम्बुद्धो वदतां वरो। सम्मुति परमस्थञ्च ततियं, नूपलम्भति // संकेतवचनं सच्चं लोकसम्मुतिकारणं / परमत्यवचनं सच्चं धम्मानं भूतलक्खणं ति // Digha A. IX. 49. For a discussion on the terms par amattha and sachcha, see Points of Contrrversy, pp. 371-4. For the Mahayanist definitions of paramartha and samvritisatya, see B. Panjika, ix. 2, Madhyamakavatara, VI. 23, 25; Madhyamikakarika, XXIV. 8. 1On parinishpanna, see Triswabhavanirdesa, 3; Points of Controversy, pp. 395-6. 2 The Mahakanists hold the opposite veiw :-तदुपदशितं च प्रतीत्यसमुत्पन्नं वस्तुरूपं संवृतिरूच्यते / तदेव लोकसंवृतिसत्यमभिधीयते / B. Paijika. 1X. 2. The Kosakara initiates a long discussion on this controversy and gives the Vaibhashika veiw as below : किं पुनरिदमतीतानागतमुच्यतेऽस्त्यथ न। यद्यस्ति सर्वकालास्तित्वात्संस्काराणां शाश्वतत्वं प्राप्नोति / अथ नास्ति / कथं तत्र तेन वा संयुक्तो भवति विसंयुक्तो वा / न संस्काराणां शाश्वतत्वं प्रतिज्ञायते वैभाषिक. संस्कृतलक्षणयोगात् / प्रतिज्ञायते तु विशदं ... सर्वकालास्तितोक्तत्वात् उक्तं हि भगवता-“अतीतं चेद् भिक्षवो रूपं नाभविष्यन्न श्रुतवानार्यश्रावकोऽतीते रूपेऽनपेक्षोऽभविष्यत् .."