________________ 13. 16. 29 ] महाभारते [18. 16. 59 गुहायां निहितं ब्रह्म दुर्विज्ञेयं सुरैरपि // 29 / प्राणायामपरा नित्यं यं विशन्ति जपन्ति च // 44 स एष भगवान्देवः सर्वकृत्सर्वतोमुखः / अयं स देवयानानामादित्यो द्वारमुच्यते / सर्वात्मा सर्वदर्शी च सर्वगः सर्ववेदिता // 30 अयं च पितृयानानां चन्द्रमा द्वारमुच्यते // 45 प्राणकृत्प्राणभृत्प्राणी प्राणदः प्राणिनां गतिः / / एष कालगतिश्चित्रा संवत्सरयुगादिषु। देहकृदेहभृदेही देहभुग्देहिनां गतिः // 31 भावाभावौ तदात्वे च अयने दक्षिणोत्तरे // 46 अध्यात्मगतिनिष्ठानां ध्यानिनामात्मवेदिनाम् / एवं प्रजापतिः पूर्वमाराध्य बहुभिः स्तवैः / . अपुनर्मारकामानां या गतिः सोऽयमीश्वरः // 32 वरयामास पुत्रत्वे नीललोहितसंज्ञितम् // 47 अयं च सर्वभूतानां शुभाशुभगतिप्रदः / ऋम्भिर्यमनुशंसन्ति तंत्रे कर्मणि बहुचः। अयं च जन्ममरणे विदध्यात्सर्वजन्तुषु / / 33 / यजुर्भिर्यं त्रिधा वेद्यं जुह्वत्यध्वर्यवोऽध्वरे // 48 अयं च सिद्धिकामानामृषीणां सिद्धिदः प्रभुः सामभियं च गायन्ति सामगाः शुद्धबुद्धयः / अयं च मोक्षकामानां द्विजानां मोक्षदः प्रभुः // यज्ञस्य परमा योनिः पतिश्चायं परः स्मृतः // 49 भूराद्यान्सर्वभुवनानुत्पाद्य सदिवौकसः / रात्र्यह:श्रोत्रनयनः पक्षमासशिरोभुजः / बिभर्ति देवस्तनुभिरष्टाभिश्च ददाति च // 35 ऋतुवीर्यस्तपोधैर्यो ह्यब्दगुह्योरुपादवान् // 50 अतः प्रवर्तते सर्वमस्मिन्सर्वं प्रतिष्ठितम् / मृत्युर्यमो हुताशश्च कालः संहारवेगवान् / अस्मिंश्च प्रलयं याति अयमेकः सनातनः // 36 | कालस्य परमा योनिः कालश्चायं सनातनः // 51 अयं स सत्यकामानां सत्यलोकः परः सताम् / चन्द्रादित्यौ सनक्षत्रौ सग्रहौ सह वायुना / अपवर्गश्च मुक्तानां कैवल्यं चात्मवादिनाम् // 37 | ध्रुयः सप्तर्षयश्चैव भुवनाः,सप्त एव च // 52 अयं ब्रह्मादिभिः सिर्गुहायां गोपितः प्रभुः / प्रधानं महदव्यक्तं विशेषान्तं सवैकृतम् / देवासुरमनुष्याणां न प्रकाशो भवेदिति // 38 / ब्रह्मादि स्तम्बपर्यन्तं भूतादि सदसञ्च यत् // 53 तं त्वां देवासुरनरास्तत्त्वेन न विदुर्भवम् / अष्टौ प्रकृतयश्चैव प्रकृतिभ्यश्च यत्परम् / मोहिताः खल्वनेनैव हृच्छयेन प्रवेशिताः // 39 अस्य देवस्य यद्भागं कृत्स्नं संपरिवर्तते // 54 ये चैनं संप्रपद्यन्ते भक्तियोगेन भारत / एतत्परममानन्दं यत्तच्छाश्वतमेव च / तेषामेवात्मनात्मानं दर्शयत्येष हृच्छयः / / 40 एषा गतिर्विरक्तानामेष भावः परः सताम् // 55 यं ज्ञात्वा न पुनर्जन्म मरणं चापि विद्यते / एतत्पदमनुद्विग्नमेतद्ब्रह्म सनातनम् / यं विदित्वा परं वेचं वेदितव्यं न विद्यते // 41 शास्त्रवेदाङ्गविदुषामेतद्ध्यानं परं पदम् // 56 यं लब्ध्वा परमं लाभं मन्यते नाधिकं पुनः। इयं सा परमा काष्ठा इयं सा परमा कला। प्राणसूक्ष्मां परां प्राप्तिमागच्छत्यक्षयावहाम् // 42 / इयं सा परमा सिद्धिरियं सा परमा गतिः // 57 यं सांख्या गुणतत्त्वज्ञाः सांख्यशास्त्रविशारदाः। इयं सा परमा शान्तिरियं सा निर्वृतिः परा / सूक्ष्मज्ञानरताः पूर्वं ज्ञात्वा मुच्यन्ति बन्धनैः // 43 - यं ताप्य कृतकृत्याः स्म इत्यमन्यन्त वेधसः // 58 यं च वेदविदो वेद्यं वेदान्तेषु प्रतिष्ठितम् / इयं तुष्टिरियं सिद्धिरियं श्रुतिरियं स्मृतिः / - 2526 -