________________ 14. 57. 24] आश्वमेधिकपर्व [14. 57 52 स दण्डकाष्ठमादाय वल्मीकमखनत्तदा / ताम्रास्यनेत्रः कौरव्य प्रज्वलन्निव तेजसा // 38 क्रोधामर्षाभितप्ताङ्गस्ततो वै द्विजपुंगवः // 24 धमस्वापानमेतन्मे ततस्त्वं विप्र लप्स्यसे / तस्य वेगमसह्यं तमसहन्ती वसुंधरा / ऐरावतसुतेनेह तवानीते हि कुण्डले // 39 दण्डकाष्ठाभिनुन्नाङ्गी चचाल भृशमातुरा // 25 मा जुगुप्सां कृथाः पुत्र त्वमत्रार्थे कथंचन / ततः खनत एवाथ विप्रर्पर्धरणीतलम् / त्वयैतद्धि समाचीणं गौतमस्याश्रमे तदा // 40 नागलोकस्य पन्थानं कर्तुकामस्य निश्चयात् // 26 ___ उत्तङ्क उवाच / रथेन हरियुक्तेन तं देशमुपजग्मिवान् / कथं भवन्तं जानीयामुपाध्यायाश्रमं प्रति / वज्रपाणिर्महातेजा ददर्श च द्विजोत्तमम् / / 27 यन्मया चीर्णपूर्व च श्रोतुमिच्छामि तद्ध्यहम् // 41 स तु तं ब्राह्मणो भूत्वा तस्य दुःखेन दुःखितः / अश्व उवाच / उत्तकमब्रवीत्तात नैतच्छक्यं त्वयेति वै / / 28 गुरोर्गरुं मां जानीहि ज्वलितं जातवेदसम् / इतो हि नागलोको वै योजनानि सहस्रशः / त्वया यहं सदा वत्स गुरोरर्थेऽभिपूजितः // 42 न दण्डकाष्ठसाध्यं च मन्ये कार्यमिदं तव // 29 सततं पूजितो विप्र शुचिना भृगुनन्दन / उत्तङ्क उवाच / तस्माच्छ्रेयो विधास्यामि तवैवं कुरु मा चिरम् / नागलोके यदि ब्रह्मन्न शक्ये कुण्डले मया / / इत्युक्तः स तथाकार्षीदुत्तकश्चित्रभानुना / प्राप्तुं प्राणान्विमोक्ष्यामि पश्यतस्ते द्विजोत्तम // 30 घृतार्चिः प्रीतिमांश्चापि प्रजज्वाल दिधक्षया // 44 यदा स नाशकत्तस्य निश्चयं कर्तुमन्यथा। ततोऽस्य रोमकूपेभ्यो ध्यायमानस्य भारत / वज्रपाणिस्तदा दण्डं वज्रास्त्रेण युयोज ह // 31 घनः प्रादुरभूद्धमो नागलोकभयावहः // 45 ततो वनप्रहारैस्तैर्यमाणा वसुंधरा / तेन धूमेन सहसा वर्धमानेन भारत / नागलोकस्य पन्थानमकरोजनमेजय // 32 नागलोके महाराज न प्रज्ञायत किंचन // 46 स तेन मार्गेण तदा नागलोकं विवेश ह / हाहाकृतमभूत्सर्वमैरावतनिवेशनम् / ददर्श नागलोकं च योजनानि सहस्रशः // 33 वासुकिप्रमुखानां च नागानां जनमेजय // 47 प्राकारनिचयैर्दिव्यैर्मणिमुक्ताभ्यलंकृतैः / न प्रकाशन्त वेश्मानि धूमरुद्धानि भारत / उपपन्नं महाभाग शातकुम्भमयैस्तथा // 34 नीहारसंवृतानीह वनानि गिरयस्तथा // 48 वापी: स्फटिकसोपाना नदीश्च विमलोदकाः / ते धूमरक्तनयना वह्नितेजोभितापिताः / ददर्श वृक्षांश्च बहून्नानाद्विजगणायुतान् // 35 आजग्मुनिश्चयं ज्ञातुं भार्गवस्यातितेजसः // 49 तस्य लोकस्य च द्वारं ददर्श स भृगूद्वहः / श्रुत्वा च निश्चयं तस्य महर्षेस्तिग्मतेजसः / पञ्चयोजनविस्तारमायतं शतयोजनम् // 36 संभ्रान्तमनसः सर्वे पूजां चक्रुर्यथाविधि // 50 नागलोकमुत्तङ्कस्तु प्रेक्ष्य दीनोऽभवत्तदा / सर्वे प्राञ्जलयो नागा वृद्धबालपुरोगमाः / निराशश्चाभवत्तात कुण्डलाहरणे पुनः // 37 शिरोभिः प्रणिपत्योचुः प्रसीद भगवन्निति // 51 तत्र प्रोवाच तुरगस्तं कृष्णश्वेतवालधिः / / प्रसाद्य ब्राह्मणं ते तु पाद्यमध्यं निवेद्य च। म. भा. 357 - 2817 -