________________ 13. 144. 51] महाभारते [ 18. 145. 38 यच्च मामाह भीष्मोऽयं तत्सत्यं भरतर्षभ / / 51 ते न शर्म कुतः शान्ति विषादं लेभिरे सुराः / इति श्रीमहाभारते अनुशासनपर्वणि विद्रुते सहसा यज्ञे कुपिते च महेश्वरे // 12 चतुश्चत्वारिंशदधिकशततमोऽध्यायः // 144 // तेन ज्यातलघोषेण सर्वे लोकाः समाकुलाः / बभूवुरवशाः पार्थ विषेदुश्च सुरासुराः // 1 // युधिष्ठिर उवाच / आपश्चक्षुभिरे चैव चकम्पे च वसुंधरा।.. दुर्वाससः प्रसादात्ते यत्तदा मधुसूदन / व्यद्रवन्गिरयश्चापि द्यौः पफाल च सर्वशः // 14 अवाप्तमिह विज्ञानं तन्मे व्याख्यातुमर्हसि // 1 अन्धेन तमसा लोकाः प्रावृता न चकाशिरे। महाभाग्यं च यत्तस्य नामानि च महात्मनः / प्रनष्टा ज्योतिषां भाश्च सह सूर्येण भारत // 15 तत्त्वतो ज्ञातुमिच्छामि सर्वं मतिमतां वर // 2 भृशं भीतास्ततः शान्ति चक्रुः स्वस्त्ययनानि च / वासुदेव उवाच / ऋषयः सर्वभूतानामात्मनश्च हितैषिणः // 16 हन्त ते कथयिष्यामि नमस्कृत्वा कपर्दिने / ततः सोऽभ्यद्रवद्देवान्क्रुद्धो रौद्रपराक्रमः / यदवाप्तं महाराज श्रेयो यच्चार्जितं यशः // 3 भगस्य नयने क्रद्धः प्रहारेण व्यशातयत् // 17 प्रयतः प्रातरुत्थाय यदधीये विशां पते। पूषाणं चाभिदुद्राव परेण वपुषान्वितः / प्राञ्जलिः शतरुद्रीयं तन्मे निगदतः शृण // 4 पुरोडाशं भक्षयतो दशनान्वै व्यशातयत् // 18 प्रजापतिस्तत्ससृजे तपसोऽन्ते महातपाः / ततः प्रणेमुर्देवास्ते वेपमानाः स्म शंकरम् / शंकरस्त्वसृजत्तात प्रजाः स्थावरजङ्गमाः / / 5 पुनश्च संदधे रुद्रो दीप्तं सुनिशितं शरम् // 19 नास्ति किंचित्परं भूतं महादेवाद्विशां पते। रुद्रस्य विक्रमं दृष्ट्वा भीता देवाः सहर्षिभिः / इह त्रिष्वपि लोकेषु भूतानां प्रभवो हि सः // 6 ततः प्रसादयामासुः शर्वं ते विबुधोत्तमाः // 20 न चैवोत्सहते स्थातुं कश्चिदने महात्मनः।। जेपुश्च शतरुद्रीयं देवाः कृत्वाञ्जलिं ततः / न हि भूतं समं तेन त्रिषु लोकेषु विद्यते // 7 संस्तूयमानस्त्रिदशैः प्रससाद महेश्वरः / / 21 गन्धेनापि हि संग्रामे तस्य क्रुद्धस्य शत्रवः / रुद्रस्य भागं यज्ञे च विशिष्टं ते त्वकल्पयन् / विसंज्ञा हतभूयिष्ठा वेपन्ति च पतन्ति च // 8 भयेन त्रिदशा राजशरणं च प्रपेदिरे // 22 घोरं च निनदं तस्य पर्जन्यनिनदोपमम् / तेन चैवातिकोपेन स यज्ञः संधितोऽभवत् / श्रुत्वा विदीर्येद्धृदयं देवानामपि संयुगे // 9 यद्यच्चापि हतं तत्र तत्तथैव प्रदीयते // 23 यांश्च घोरेण रूपेण पश्येत्क्रुद्धः पिनाकधृक् / असुराणां पुराण्यासंस्त्रीणि वीर्यवतां दिवि / न सुरा नासुरा लोके न गन्धर्वा न पन्नगाः / आयसं राजतं चैव सौवर्णमपरं तथा // 24 कुपिते सुखमेधन्ते तस्मिन्नपि गुहागताः // 10 नाशकत्तानि मघवा भेत्तुं सर्वायुधैरपि / प्रजापतेश्च दक्षस्य यजतो वितते ऋतौ / अथ सर्वेऽमरा रुद्रं जग्मुः शरणमर्दिताः // 25 विव्याध कुपितो यज्ञं निर्भयस्तु भवस्तदा / तत ऊचुर्महात्मानो देवाः सर्वे समागताः / धनुषा बाणमुत्सृज्य सघोषं विननाद च // 11 / रुद्र रौद्रा भविष्यन्ति पशवः सर्वकर्मसु / -2738 -