________________ 18. 6. 31] अनुशासनपर्व 13. 7.6 पुरूरवाश्च राजर्षिर्द्विजैरभिहितः पुरा / सुनिहितमपि चार्थं दैवतै रक्ष्यमाणं ऐल इत्यभिविख्यातः स्वर्ग प्राप्तो महीपतिः // 31 ___ व्ययगुणमपि साधुं कर्मणा संश्रयन्ते // 45 अश्वमेधादिभिर्यज्ञैः सत्कृतः कोसलाधिपः / भवति मनुजलोकाद्देवलोको विशिष्टो महर्षिशापात्सौदासः पुरुषादत्वमागतः // 32 ___ बहुतरसुसमृद्ध्या मानुषाणां गृहाणि / अश्वत्थामा च रामश्च मुनिपुत्रौ धनुर्धरौ / पितृवनभवनाभं दृश्यते चामराणां न गच्छतः स्वर्गलोकं सुकृतेनेह कर्मणा // 33 न च फलति विकर्मा जीवलोकेन दैवम् // वसुर्यज्ञशतैरिष्ट्वा द्वितीय इव वासवः / व्यपनयति विमार्ग नास्ति दैवे प्रभुत्वं मिथ्याभिधानेनैकेन रसातलतलं गतः // 34 ___ गुरुमिव कृतमय्यं कर्म संयाति दैवम् / बलिवैरोचनिर्बद्धो धर्मपाशेन दैवतैः / अनुपहतमदीनं कामकारेण दैवं विष्णोः पुरुषकारेण पातालशयनः कृतः // 35 ___ नयति पुरुषक्कारः संचितस्तत्र तत्र // 47 शक्रस्योदस्य चरणं प्रस्थितो जनमेजयः / एतत्ते सर्वमाख्यातं मया वै मुनिसत्तम / द्विजस्त्रीणां वधं कृत्वा किं दैवेन न वारितः // 36 फलं पुरुषकारस्य सदा संदृश्य तत्त्वतः // 48 अज्ञानाद्राह्मणं हत्वा स्पृष्टो बालवधेन च। अभ्युत्थानेन देवस्य समारब्धेन कर्मणा / वैशंपायनविप्रर्षिः किं दैवेन निवारितः // 37 विधिना कर्मणा चैव स्वर्गमार्गमवाप्नुयात् // 49 गोप्रदानेन मिथ्या च ब्राह्मणेभ्यो महामखे। इति श्रीमहाभारते अनुशासनपर्वणि -पुरा नगश्च राजर्षिः कृकलासत्वमागतः / / 38 षष्ठोऽध्यायः॥ 6 // धुन्धुमारश्च राजर्षिः सत्रेष्वेव जरां गतः / प्रीतिदायं परित्यज्य सुष्वाप स गिरिप्रजे // 39 युधिष्ठिर उवाच / पाण्डवानां हृतं राज्यं धार्तराष्ट्रमहाबलैः / कर्मणां मे समस्तानां शुभानां भरतर्षभ / पुनः 'प्रत्याहृतं चैव न दैवाद्भुजसंश्रयात् // 40 फलानि महतां श्रेष्ठ प्रब्रूहि परिपृच्छतः // 1 तपोनियमसंयुक्ता मुनयः संशितव्रताः / भीष्म उवाच / किं ते दैवबलाच्छापमुत्सृजन्ते न कर्मणा // 41 रहस्यं यदृषीणां तु तच्छृणुष्व युधिष्ठिर / पापमुत्सृजते लोके सर्व प्राप्य सुदुर्लभम् / या गतिः प्राप्यते येन प्रेत्यभावे चिरेप्सिता // 2 लोभमोहसमापन्नं न दैवं त्रायते नरम् // 42 येन येन शरीरेण यद्यत्कर्म करोति यः। यथाग्निः पवनोद्भूतः सूक्ष्मोऽपि भवते महान् / तेन तेन शरीरेण तत्तत्फलमुपाश्नुते // 3 तथा कर्मसमायुक्तं दैवं साधु विवर्धते / / 43 यस्यां यस्यामवस्थायां यत्करोति शुभाशुभम् / यथा तैलक्षयाद्दीपः प्रम्लानिमुपगच्छति / तस्यां तस्यामवस्थावां भुङ्क्ते जन्मनि जन्मनि // 4 तथा कर्मक्षयादेवं प्रम्लानिमुपगच्छति // 44 न नश्यति कृतं कर्म सदा पञ्चेन्द्रियैरिह / विपुलमपि धनौघं प्राप्य भोगान्त्रियो वा ते ह्यस्य साक्षिणो नित्यं षष्ठ आत्मा तथैव च // 5 पुरुष इह न शक्तः कर्महीनोऽपि भोक्तुम् / / चक्षुर्दद्यान्मनो दद्याद्वाचं दद्याच्च सूनृताम् / .भा. 14 - 2505 -