________________ 12. 326. 37 ] महाभारते [12. 326.84 तस्मात्प्रसूतो यः कर्ता कार्य कारणमेव च। / सर्वान्प्रजापतीन्पश्य पश्य सप्त ऋषीनपि / यस्मात्सर्वं प्रभवति जगत्स्थावरजङ्गमम् / वेदान्यज्ञांश्च शतशः पश्यामृतमथौषधीः // 50 सोऽनिरुद्धः स ईशानो व्यक्तिः सा सर्वकर्मसु // तपांसि नियमांश्चैव यमानपि पृथग्विधान् / यो वासुदेवो भगवान्क्षेत्रज्ञो निर्गुणात्मकः / तथाष्टगुणमैश्वर्यमेकस्थं पश्य मूर्तिमत् // 51 ज्ञेयः स एव भगवाञ्जीवः संकर्षणः प्रभुः // 38 श्रियं लक्ष्मी च कीर्ति च पृथिवीं च ककुद्मिनीम् / संकर्षणाच्च प्रद्युम्नो मनोभूतः स उच्यते / वेदानां मातरं पश्य मत्स्थां देवीं सरस्वतीम् // 52 प्रद्युम्नाद्योऽनिरुद्धस्तु सोऽहंकारो महेश्वरः // 39 ध्रुवं च ज्योतिषां श्रेष्ठं पश्य नारद खेचरम् / मत्तः सर्व संभवति जगत्स्थावरजङ्गमम् / / अम्भोधरान्समुद्रांश्च सरांसि सरितस्तथा // 53 अक्षरं च क्षरं चैव सच्चासञ्चैव नारद // 40 मूर्तिमन्तः पितृगणांश्चतुरः पश्य सत्तम / मां प्रविश्य भवन्तीह मुक्ता भक्तास्तु ये मम / / त्रींश्चैवेमान्गुणान्पश्य मत्स्थान्मूर्तिविवर्जितान् // 54 अहं हि पुरुषो ज्ञेयो निष्क्रियः पञ्चविंशकः // 41 देवकार्यादपि मुने पितृकार्य विशिष्यते / निर्गुणो निष्कलश्चैव निद्वंद्वो निष्परिग्रहः / / देवानां च पितॄणां च पिता ह्येकोऽहमादितः // 55 एतत्त्वया न विज्ञेयं रूपवानिति दृश्यते।। अहं हयशिरो भूत्वा समुद्रे पश्चिमोत्तरे / इच्छन्मुहूर्तान्नश्येयमीशोऽहं जगतो गुरुः // 42 पिबामि सुहुतं हव्यं कव्यं च श्रद्धयान्वितम् // 56 माया ह्येषा मया सृष्टा यन्मां पश्यसि नारद / मया सृष्टः पुरा ब्रह्मा मद्यज्ञमयजत्स्वयम्। सर्वभूतगुणैर्युक्तं नैवं त्वं ज्ञातुमर्हसि / ततस्तस्मै वरान्प्रीतो ददाबहमनुत्तमान् / / 57 मयैतत्कथितं सम्यक्तव मूर्तिचतुष्टयम् // 43 मत्पुत्रत्वं च कल्पादौ लोकाध्यक्षत्वमेव च। सिद्धा ह्येते महाभागा नरा ह्येकान्तिनोऽभवन् / अहंकारकृतं चैव नाम पर्यायवाचकम // 58 तमोरजोभ्यां निर्मुक्ताः प्रवेक्ष्यन्ति च मां मुने / त्वया कृतां च मर्यादा नातिक्राम्यति कश्चन / अहं कर्ता च कार्य च कारणं चापि नारद / त्वं चैव वरदो ब्रह्मन्वरेप्सूनां भविष्यसि // 59 अहं हि जीवसंज्ञो वै मयि जीवः समाहितः / सुरासुरगणानां च ऋषीणां च तपोधन / मैवं ते बुद्धिरत्राभूदृष्टो जीवो मयेति च // 45 पितृणां च महाभाग सततं संशितव्रत / अहं सर्वत्रगो ब्रह्मन्भूतग्रामान्तरात्मकः / विविधानां च भूतानां त्वमुपास्यो भविष्यसि // 60 भूतग्रामशरीरेषु नश्यत्सु न नशाम्यहम् // 46 / प्रादुर्भावगतश्चाहं सुरकार्येषु नित्यदा। हिरण्यगर्भो लोकादिश्चतुर्वक्त्रो निरुक्तगः / अनुशास्यस्त्वया ब्रह्मनियोज्यश्च सुतो यथा // 61 ब्रह्मा सनातनो देवो मम बह्वर्थचिन्तकः / / 47 एतांश्चान्यांश्च रुचिरान्ब्रह्मणेऽमिततेजसे / पश्यैकादश मे रुद्रान्दक्षिणं पार्श्वमास्थितान् / अहं दत्त्वा वरान्त्रीतो निवृत्तिपरभोऽभवम् // 62 द्वादशैव तथादित्यान्वामं पार्श्व समास्थितान् // 48 निर्वाणं सर्वधर्माणां निवृत्तिः परमा स्मृता / अग्रतश्चैव मे पश्य वसूनष्टौ सुरोत्तमान् / तस्मान्निवृत्तिमापन्नश्चरेत्सर्वाङ्गनिर्वृतः // 63 नासत्यं चैव दस्रं च भिषजौ पश्य पृष्ठतः // 49 / विद्यासहायवन्तं मामादित्यस्थं सनातनम् / - 2450 -