________________ 8. 28. 31] महाभारते [8. 28. 57 एकेनैव शतस्यैकं पातेनाभिभविष्यति / उज्जिहीर्षुर्निमज्जन्तं स्मरन्सत्पुरुषव्रतम् // 44 हंसस्य पतितं काको बलवानाशुविक्रमः // 31 बहूनि पतनानि त्वमाचक्षाणो मुहुर्मुहुः / प्रपेततुः स्पर्धयाथ ततस्तौ हंसवायसौ / पतस्यव्याहरंश्चेदं न नो गुह्यं प्रभाषसे // 45 एकपाती च चक्राङ्गः काकः पातशतेन च // 32 किं नाम पतनं काक यत्त्वं पतसि सांप्रतम् / पेतिवानथ चक्राङ्गः पेतिवानथ वायसः / जलं स्पृशसि पक्षाभ्यां तुण्डेन च पुनः पुनः // 46 विसिस्मापयिषुः पातैराचक्षाणोऽऽत्मनः क्रियाम् // स पक्षाभ्यां स्पृशन्नार्तस्तुण्डेन जलमर्णवे / अथ काकस्य चित्राणि पतितानीतराणि च / काको दृढं परिश्रान्तः सहसा निपपात ह // 47 दृष्ट्वा प्रमुदिताः काका विनेदुरथ तैः स्वरैः // 34 हंस उवाच। हंसांश्चावहसन्ति स्म प्रावदन्नप्रियाणि च / शतमेकं च पातानां यत्प्रभाषसि वायस / उत्पत्योत्पत्य च प्राहुर्मुहूर्तमिति चेति च // 35 नानाविधानीह पुरा तच्चानृतमिहाद्य ते.॥ 48 वृक्षाग्रेभ्यः स्थलेभ्यश्च निपतन्त्युत्पतन्ति च / काक उवाच / कुर्वाणा विविधारावानाशंसन्तस्तदा जयम् // 36 उच्छिष्टदर्पितो हंस मन्येऽऽत्मानं सुपर्णवत् / हंसस्तु मृदुकेनैव विक्रान्तुमुपचक्रमे / अवमन्य बहूंश्चाहं काकानन्यांश्च पक्षिणः / प्रत्यहीयत काकाच्च मुहूर्तमिव मारिष / / 37 प्राणैर्हस प्रपद्ये त्वां द्वीपान्तं प्रापयस्व माम् // 49 अवमन्य रयं हंसानिदं वचनमब्रवीत् / यद्यहं स्वस्तिमान्हस स्वदेशं प्राप्नुयां पुनः / योऽसावुत्पतितो हंसः सोऽसावेव प्रहीयते // 38 न कंचिदवमन्येयमापदो मां समुद्धर / / 50 अथ हंसः स तच्छ्रुत्वा प्रापतत्पश्चिमां दिशम् / तमेवंवादिनं दीनं विलपन्तमचेतनम् / / उपर्युपरि वेगेन सागरं वरुणालयम् / / 39 काक काकेति वाशन्तं निमज्जन्तं महार्णवे // 51 ततो भीः प्राविशत्काकं तदा तत्र विचेतसम् / तथैत्य वायसं हंसो जलक्लिन्नं सुदुर्दशम् / द्वीपगुमानपश्यन्तं निपतन्तं श्रमान्वितम् / पद्भथामुक्षिप्य वेपन्तं पृष्ठमारोपयच्छनैः // 52 निपतेयं क नु श्रान्त इति तस्मिञ्जलार्णवे // 40 आरोप्य पृष्ठं काकं तं हंसः कर्ण विचेतसम् / अविषयः समुद्रो हि बहुसत्त्वगणालयः / आजगाम पुनीपं स्पर्धया पेततुर्यतः // 53 महाभूतशतोद्भासी नभसोऽपि विशिष्यते // 41 संस्थाप्य तं चापि पुनः समाश्वास्य च खेचरम् / गाम्भीर्याद्धि समुद्रस्य न विशेषः कुलाधम / गतो यथेप्सितं देशं हंसो मन इवाशुगः / / 54 दिगम्बराम्भसां कर्ण समुद्रस्था हि दुर्जयाः। उच्छिष्टभोजनात्काको यथा वैश्यकुले तु सः / विदूरपातात्तोयस्य किं पुनः कर्ण वायसः / / 42 एवं त्वमुच्छिष्टभृतो धार्तराष्ट्रैन संशयः / अथ हंसोऽभ्यतिक्रम्य मुहूर्तमिति चेति च / / सदृशाश्रेयसश्चापि सर्वान्कर्णातिमन्यसे // 55 अवेक्षमाणस्तं काकं नाशक्तीद्वयपसर्पितुम। द्रोणद्रौणिकृपैर्गुतो भीष्मेणान्यैश्च कौरवैः / अतिक्रम्य च चकाङ्गः काकं तं समुदक्षत // 43 / विराटनगरे पार्थमेकं किं नावधीस्तदा / / 56 तं तथा हीयमानं च हंसो दृष्ट्वाब्रवीदिदम् / यत्र व्यस्ताः समस्ताश्च निर्जिताः स्थ किरीटिना। -1704 -