________________ 12. 288.7] महाभारते [12. 288. 25 ग्रन्थीन्विमुच्य हृदयस्य सर्वा अमानुषान्मानुषो वै विशिष्टप्रियाप्रिये स्वं वशमानयीत // 7 स्तथाज्ञानाज्ज्ञानवान्दै प्रधानः // 15 नारंतुदः स्यान्न नृशंसवादी आक्रुश्यमानो नाक्रोशेन्मन्युरेव तितिक्षतः / न हीनतः परमभ्याददीत / आक्रोष्टारं निर्दहति सुकृतं चास्य विन्दति // 1 // ययास्य वाचा पर उद्विजेत यो नात्युक्तः प्राह रूक्षं प्रियं वा न तां वद्रुशती पापलोक्याम् // 8 ___ यो वा हतो न प्रतिहन्ति धैर्यात् / वाक्सायका वदनान्निष्पतन्ति पापं च यो नेच्छति तस्य हन्तुयैराहतः शोचति रात्र्यहानि / स्तस्मै देवाः स्पृह्यन्ते सदैव // 17 परस्य नामर्मसु ते पतन्ति पापीयसः क्षमेतैव श्रेयसः सदृशस्य च। तान्पण्डितो नावसजेत्परेषु // 9 विमानितो हतोऽऽक्रुष्ट एवं सिद्धिं गमिष्यति // 18 परश्चेदेनमतिवादबाणै सदाहमार्यान्निभृतोऽप्युपासे भृशं विध्येच्छम एवेह कार्यः / न मे विवित्सा न च मेऽस्ति रोषः / संरोष्यमाणः प्रतिमृष्यते यः न चाप्यहं लिप्समानः परैमि __स आदत्ते सुकृतं वै परस्य // 10 ____ न चैव किंचिद्विषमेण यामि / / 19 क्षेपाभिमानादभिषङ्गव्यलीकं नाहं शप्तः प्रतिशपामि किंचिनिगृह्णाति ज्वलितं यश्च मन्युम् / हमं द्वारं ह्यमृतस्येह वेद्मि। अदुष्टचेता मुदितोऽनसूयुः गुह्यं ब्रह्म तदिदं वो ब्रवीमि स आदत्ते सुकृतं वै परेषाम् // 11 न मानुषाच्छ्रेष्ठतरं हि किंचित् // 20 आक्रुश्यमानो न वदामि किंचि विमुच्यमानः पापेभ्यो घनेभ्य इव चन्द्रमाः। रक्षमाम्ययं ताड्यमानश्च नित्यम् / विरजाः कालमाकाङ्कन्धीरो धैर्येण सिध्यति // 21 श्रेष्ठं ह्येतत्क्षममप्याहुराः यः सर्वेषां भवति ह्यर्चनीय सत्यं तथैवार्जवमानृशंस्यम् // 12 उत्सेचने स्तम्भ इवाभिजातः / वेदस्योपनिषत्सत्यं सत्यस्योपनिषद्दमः / यस्मै वाचं सुप्रशस्तां वदन्ति दमस्योपनिषन्मोक्ष एतत्सर्वानुशासनम् // 13 स वै देवान्गच्छति संयतात्मा // 22 वाचो वेगं मनसः क्रोधवेगं न तथा वक्तुमिच्छन्ति कल्याणान्पुरुषे गुणान् / विवित्सावेगमुदरोपस्थवेगम्। यथैषां वक्तुमिच्छन्ति नैर्गुण्यमनुयुञ्जकाः // 23 एतान्वेगान्यो विषहत्युदीर्णा यस्य वाङ्मनसी गुप्ते सम्यक्प्रणिहिते सदा। स्तं मन्येऽहं ब्राह्मणं वै मुनि च // 14 / वेदास्तपश्च त्यागश्च स इदं सर्वमाप्नुयात् // 24 अक्रोधनः क्रुध्यतां वै विशिष्ट आक्रोशनावमानाभ्यामबुधाद्वर्धते बुधः / स्तथा तितिक्षुरतितिक्षोर्विशिष्टः / तस्मान्न वर्धयेदन्यं न चात्मानं विहिंसयेत् / / 25 -2380