________________ 12. 263. 44 ] शान्तिपर्व [12. 264. 13 कृतं मया भवेतिक ते कश्च तेऽनुग्रहो भवेत् // 44 264 पश्य पश्य च भूयस्त्वं कामानिच्छेत्कथं नरः / युधिष्ठिर उवाच। स्वर्गद्वारं हि संरुद्धं मानुषेषु विशेषतः // 45 बहूनां यज्ञतपसामेकार्थानां पितामह / भीष्म उवाच / धर्मार्थं न सुखार्थार्थं कथं यज्ञः समाहितः // 1 ततोऽपश्यत्स कामं च क्रोधं लोभं भयं मदम् / भीष्म उवाच।। निद्रां तन्द्री तथालस्यमावृत्य पुरुषास्थितान् / / 46 अत्र ते वर्तयिष्यामि नारदेनानुकीर्तितम् / उञ्छवृत्तेः पुरावृत्तं यज्ञार्थे ब्राह्मणस्य ह // 2 कुण्डधार उवाच / राष्ट्र धर्मोत्तरे श्रेष्ठे विदर्भेष्वभवहिजः। एतैर्लोकाः सुसंरुद्धा देवानां मानुषाद्भयम् / उच्छवृत्तिऋषिः कश्चिद्यज्ञे यज्ञं समादधे // 3 तथैव देववचनाद्विघ्नं कुर्वन्ति सर्वशः / / 47 श्यामाकमशनं तत्र सूर्यपत्नी सुवर्चला / न देवैरननुज्ञातः कश्चिद्भवति धार्मिकः / तिक्तं च विरसं शाकं तपसा स्वादुतां गतम् // 4 एष शक्तोऽसि तपसा राज्यं दातुं धनानि च // 48 उपगम्य वने पृथ्वी सर्वभूताविहिंसया। भीष्म उवाच / अपि मूलफलैरिज्यो यज्ञः स्वयः परंतप // 5 ततः पपात शिरसा ब्राह्मणस्तोयधारिणे / तस्य भार्या व्रतकृशा शुचिः पुष्करचारिणी। उवाच चैनं धर्मात्मा महान्मेऽनुग्रहः कृतः // 49 यज्ञपत्नीत्वमानीता सत्येनानुविधीयते / कामलोभानुबन्धेन पुरा ते यदसूयितम् / सा तु शापपरित्रस्ता न स्वभावानुवर्तिनी // 6 मया स्नेहमविज्ञाय तत्र मे क्षन्तुमर्हसि // 50 मयूरजीर्णपर्णानां वस्त्रं तस्याश्च पर्णिनाम् / क्षान्तमेव मयेत्युक्त्वा कुण्डधारो द्विजर्षभम् / अकामायाः कृतं तत्र यज्ञे होत्रानुमार्गतः // 7 संपरिष्वज्य बाहुभ्यां तत्रैवान्तरधीयत // 51 शुक्रस्य पुनराजातिरपध्यानादधर्मवित् / ततः सर्वानिमाललोकान्ब्राह्मणोऽनुचचार ह / तस्मिन्वने समीपस्थो मृगोऽभूत्सहचारिकः / कुण्डधारप्रसादेन तपसा योजितः पुरा // 52 वचोभिरब्रवीत्सत्यं त्वया दुष्कृतकं कृतम् // 8 विहायसा च गमनं तथा संकल्पितार्थता / यदि मनाङ्गहीनोऽयं यज्ञो भवति वैकृतः / धर्माच्छक्त्या तथा योगाद्या चैव परमा गतिः॥५३ मां भोः प्रक्षिप होत्रे त्वं गच्छ स्वर्गमतन्द्रितः // 9 देवता ब्राह्मणाः सन्तो यक्षा मानुषचारणाः / / ततस्तु यज्ञे सावित्री साक्षात्तं संन्यमन्त्रयत् / धार्मिकान्पूजयन्तीह न धनाढ्यान्न कामिनः // 54 निमन्त्रयन्ती प्रत्युक्ता न हन्यां सहवासिनम् // 10 सुप्रसन्ना हि ते देवा यत्ते धर्मे रता मतिः।। एवमुक्ता निवृत्ता सा प्रविष्टा यज्ञपावकम् / धने सुखकला काचिद्धर्मे तु परमं सुखम् / / 55 किं नु दुश्चरितं यज्ञे दिदृक्षुः सा रसातलम् // 11 इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि सा तु बद्धाञ्जलिं सत्यमयाचद्धरिणं पुनः / विषष्ट्यधिकद्विशततमोऽध्यायः // 263 // सत्येन संपरिष्वज्य संदिष्टो गम्यतामिति // 12 ततः स हरिणो गत्वा पदान्यष्टौ न्यवर्तत / म.भा. 294 -2345 -