________________ 12. 174. 4] महाभारते [12. 175. 11 श्रदधानाश्च दान्ताश्च धनाढ्याः शुभकारिणः // 4 | पदं यथा न दृश्येत तथा ज्ञानविदां गतिः // 19 व्यालकुञ्जरदुर्गेषु सर्पचोरभयेषु च। अलमन्यैरुपालम्भैः कीर्तितैश्च व्यतिक्रमः / हस्तावापेन गच्छन्ति नास्तिकाः किमतः परम् // 5 / पेशलं चानुरूपं च कर्तव्यं हितमात्मनः // 20 प्रियदेवातिथेयाश्च वदान्याः प्रियसाधवः / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि क्षेम्यमात्मवतां मार्गमास्थिता हस्तदक्षिणम् // 6 चतुःसप्तत्यधिकशततमोऽध्यायः // 174 // पुलाका इव धान्येषु पुत्तिका इव पक्षिषु / 175 तद्विधास्ते मनुष्येषु येषां धर्मो न कारणम् // 7 युधिष्ठिर उवाच / सुशीघ्रमपि धावन्तं विधानमनुधावति / शेते सह शयानेन येन येन यथा कृतम् // 8 कुतः सृष्टमिदं विश्वं जगत्स्थावरजङ्गमम् / उपतिष्ठति तिष्ठन्तं गच्छन्तमनुगच्छति / प्रलये च कमभ्येति तन्मे ब्रूहि पितामह // 1 . करोति कुर्वतः कर्म छायेवानुविधीयते // 9 ससागरः सगगनः सशैलः सबलाहकः / येन येन यथा यद्यत्पुरा कर्म समाचितम् / सभूमिः साग्निपवनो लोकोऽयं केन निर्मितः // 2 तत्तदेव नरो भुङ्क्ते नित्यं विहितमात्मनः // 10 कथं सृष्टानि भूतानि कथं वर्णविभक्तयः / स्वकर्मफलविक्षिप्तं विधानपरिरक्षितम् / शौचाशौचं कथं तेषां धर्माधर्मावथो कथम् // 3 भूतप्राममिमं कालः समन्तात्परिकर्षति // 11 कीदृशो जीवतां जीवः क वा गच्छन्ति ये मृताः। अचोद्यमानानि यथा पुष्पाणि च फलानि च / अस्माल्लोकादमुं लोकं सर्व शंसतु नो भवान् // 4 स्वकालं नातिवर्तन्ते तथा कर्म पुराकृतम् // 12 भीष्म उवाच / समानश्चावमानश्च लाभालाभौ क्षयोदयौ / अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम् / प्रवृत्ता विनिवर्तन्ते विधानान्ते पुनः पुनः // 13 भृगुणाभिहितं श्रेष्ठं भरद्वाजाय पृच्छते // 5 आत्मना विहितं दुःखमात्मना विहितं सुखम् / कैलासशिखरे दृष्ट्वा दीप्यमानमिवौजसा। गर्भशय्यामुपादाय भुज्यते पौर्वदेहिकम् / / 14 भृगु महर्षिमासीनं भरद्वाजोऽन्वपृच्छत // 6 बालो युवा च वृद्धश्च यत्करोति शुभाशुभम् / ससागरः सगगनः सशैलः सबलाहकः / तस्यां तस्यामवस्थायां भुङ्क्ते जन्मनि जन्मनि // 15 सभूमिः साग्निपवनो लोकोऽयं केन निर्मितः // 7 यथा धेनुसहस्रेषु वत्सो विन्दति मातरम् / कथं सृष्टानि भूतानि कथं वर्णविभक्तयः / तथा पूर्वकृतं कर्म कर्तारमनुगच्छति // 16 शौचाशौचं कथं तेषां धर्माधर्मावथो कथम् // 8 समुन्नमग्रतो वस्त्रं पश्चाच्छुध्यति कर्मणा / कीदृशो जीवतां जीवः क वा गच्छन्ति ये मृताः। उपवासैः प्रतप्तानां दीर्घ सुखमनन्तकम् // 17 परलोकमिमं चापि सर्वं शंसतु नो भवान् // 9 दीर्घकालेन तपसा सेवितेन तपोवने / एवं स भगवान्पृष्टो भरद्वाजेन संशयम् / धर्मनिर्धूतपापानां संसिध्यन्ते मनोरथाः // 18 महर्षिब्रह्मसंकाशः सर्व तस्मै ततोऽब्रवीत् // 10 शकुनीनामिवाकाशे मत्स्यानामिव चोदके / मानसो नाम विख्यातः श्रुतपूर्वो महर्षिभिः / -2230 -