________________ 12. 124. 53] महाभारते [12. 125.9 इत्युक्त्वा च ययौ तत्र यतो वृत्तं नराधिप // 53 यद्यप्यशीला नृपते प्राप्नुवन्ति क्वचिच्छ्रियम् / ततः प्रभामयी देवी शरीरात्तस्य निर्ययौ। न भुञ्जते चिरं तात समूलाश्च पतन्ति ते // 67 तामपृच्छत्स दैत्येन्द्रः सा श्रीरित्येवमब्रवीत् // 54 एतद्विदित्वा तत्त्वेन शीलवान्भव पुत्रक / उषितास्मि सुखं वीर त्वयि सत्यपराक्रमे / यदीच्छसि श्रियं तात सुविशिष्टां युधिष्ठिरात् // 68 त्वया त्यक्ता गमिष्यामि बलं यत्र ततो ह्यहम् // 55 भीष्म उवाच / ततो भयं प्रादुरासीत्प्रहादस्य महात्मनः / एतत्कथितवान्पुत्रे धृतराष्ट्रो नराधिप / अपृच्छत च तां भूयः क यासि कमलालये // 56 / एतत्कुरुष्व कौन्तेय ततः प्राप्स्यसि तत्फलम् // 69 त्वं हि सत्यव्रता देवी लोकस्य परमेश्वरी / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि कश्चासौ ब्राह्मणश्रेष्ठस्तत्त्वमिच्छामि वेदितुम् // 57 चतुर्विशत्यधिकशततमोऽध्यायः // 124 // श्रीरुवाच / 125 . . स शक्रो ब्रह्मचारी च यस्त्वया चोपशिक्षितः / युधिष्ठिर उवाच। त्रैलोक्ये ते यदैश्वर्यं तत्तेनापहृतं प्रभो // 58 / शीलं प्रधानं पुरुषे कथितं ते पितामह / शीलेन हि त्वया लोकाः सर्वे धर्मज्ञ निर्जिताः / कथमाशा समुत्पन्ना या च सा तद्वदस्व मे // 1 तद्विज्ञाय महेन्द्रेण तव शीलं हृतं प्रभो // 59 संशयो मे महानेष समुत्पन्नः पितामह / धर्मः सत्यं तथा वृत्तं बलं चैव तथा ह्यहम् / / छेत्ता च तस्य नान्योऽस्ति त्वत्तः परपुरंजय // 2 शीलमूला महाप्राज्ञ सदा नास्त्यत्र संशयः // 60 पितामहाशा महती ममासीद्धि सुयोधने / भीष्म उवाच / प्राप्ते युद्धे तु यद्युक्तं तत्कर्तायमिति प्रभो॥ 3 एवमुक्त्वा गता तु श्रीस्ते च सर्वे युधिष्ठिर / सर्वस्याशा सुमहती पुरुषस्योपजायते / दुर्योधनस्तु पितरं भूय एवाब्रवीदिदम् // 61 तस्यां विहन्यमानायां दुःखो मृत्युरसंशयम् // 4 शीलस्य तत्त्वमिच्छामि वेत्तुं कौरवनन्दन / सोऽहं हताशो दुर्बुद्धिः कृतस्तेन दुरात्मना / प्राप्यते च यथा शीलं तमुपायं वदस्व मे / / 62 धार्तराष्ट्रेण राजेन्द्र पश्य मन्दात्मतां मम // 5 धृतराष्ट्र उवाच / आशां महत्तरां मन्ये पर्वतादपि सद्रुमात् / सोपायं पूर्वमुद्दिष्टं प्रह्लादेन महात्मना / आकाशादपि वा राजन्नप्रमेयैव वा पुनः // 6 संक्षेपतस्तु शीलस्य शृणु प्राप्तिं नराधिप / / 63 एषा चैव कुरुश्रेष्ठ दुर्विचिन्त्या सुदुर्लभा / अद्रोहः सर्वभूतेषु कर्मणा मनसा गिरा। दुर्लभत्वाच्च पश्यामि किमन्यहुर्लभं ततः // 7 अनुग्रहश्च दानं च शीलमेतत्प्रशस्यते // 64 भीष्म उवाच / यदन्येषां हितं न स्यादात्मनः कर्म पौरुषम् / अत्र ते वर्तयिष्यामि युधिष्ठिर निबोध तत् / अपत्रपेत वा येन न तत्कुर्यात्कथंचन // 65 इतिहासं सुमित्रस्य निवृत्तमृषभस्य च // 8 तत्तु कर्म तथा कुर्याद्येन श्लाघेत संसदि / सुमित्रो नाम राजर्षिहहयो मृगयां गतः / एतच्छीलं समासेन कथितं कुरुसत्तम / 66 / ससार स मृगं विद्या बाणेन नतपर्वणा // 9 -2154 -