________________ 12. 82.7] शान्तिपर्व [12. 83.2 बलं संकर्षणे नित्यं सौकुमार्य पुनर्गदे / नारद उवाच / रूपेण मत्तः प्रद्युम्नः सोऽसहायोऽस्मि नारद // 7 शक्त्यान्नदानं सततं तितिक्षा दम आर्जवम् / अन्ये हि सुमहाभागा बलवन्तो दुरासदाः / / यथार्हप्रतिपूजा च शस्त्रमेतदनायसम् // 21 नित्योत्थानेन संपन्ना नारदान्धकवृष्णयः // 8 ज्ञातीनां वक्तुकामानां कटूनि च लघूनि च / यस्य न स्युन वै स स्याद्यस्य स्युः कृच्छ्रमेव तत् / गिरा त्वं हृदयं वाचं शमयस्व मनांसि च // 22 द्वाभ्यां निवारितो नित्यं वृणोम्येकतरं न च // 9 नामहापुरुषः कश्चिन्नानात्मा नासहायवान् / स्यातां यस्याहुकाक्रूरौ किं नु दुःखतरं ततः / / महतीं धुरमादत्ते तामुद्यम्योरसा वह // 23 यस्य वापि न तौ स्यातां किं नु दुःखतरं ततः॥१० सर्व एव गुरुं भारमनड्वान्वहते समे। सोऽहं कितवमातेव द्वयोरपि महामुने। दुर्गे प्रतीकः सुगवो भारं वहति दुर्वहम् // 24 एकस्य जयमाशंसे द्वितीयस्यापराजयम् // 11 भेदाद्विनाशः संघानां संघमुख्योऽसि केशव / ममैवं क्लिश्यमानस्य नारदोभयतः सदा / यथा त्वां प्राप्य नोत्सीदेदयं संघस्तथा कुरु // 25 वक्तुमर्हसि यछ्रेयो ज्ञातीनामात्मनस्तथा // 12 नान्यत्र बुद्धिक्षान्तिभ्यां नान्यत्रेन्द्रियनिग्रहात् / नारद उवाच / नान्यत्र धनसंत्यागाद्गणः प्राज्ञेऽवतिष्ठते // 26 आपदो द्विविधाः कृष्ण बाह्याश्चाभ्यन्तराश्च ह / धन्यं यशस्यमायुष्यं स्वपक्षोद्भावनं शुभम् / प्रादुर्भवन्ति वार्णेय स्वकृता यदि वान्यतः // 13 ज्ञातीनामविनाशः स्याद्यथा कृष्ण तथा कुरु // 27 सेयमाभ्यन्तरा तुभ्यमापत्कृच्छ्रा स्वकर्मजा। आयत्यां च तदात्वे च न तेऽस्त्यविदितं प्रभो। अङ्करभोजप्रभवाः सर्वे ह्येते तदन्वयाः / / 14 पाड्गुण्यस्य विधानेन यात्रायानविधौ तथा // 28 अर्थहेतोर्हि कामाद्वाद्वारा बीभत्सयापि वा / माधवाः कुकुरा भोजाः सर्वे चान्धकवृष्णयः / आत्मना प्राप्तमैश्वर्यमन्यत्र प्रतिपादितम् / / 15 त्वय्यासक्ता महाबाहो लोका लोकेश्वराश्च ये // 29 कृतमूलमिदानीं तज्जातशब्दं सहायवत् / उपासते हि तद्बुद्धिमृषयश्चापि माधव / न शक्यं पुनरादातुं वान्तमन्नमिव त्यया // 16 त्वं गुरुः सर्वभूतानां जानीषे त्वं गतागतम् / पभ्रूप्रसेनयो राज्यं नाप्तुं शक्यं कथंचन / त्वामासाद्य यदुश्रेष्ठमेधन्ते ज्ञातिनः सुखम् // 30 ज्ञातिभेदभयात्कृष्ण त्वया चापि विशेषतः // 17 इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि तञ्चेत्सिध्येत्प्रयत्नेन कृत्वा कर्म सुदुष्करम् / द्वयशीतितमोऽध्यायः॥ 82 // महाक्षयव्ययं वा स्याद्विनाशो वा पुनर्भवेत् // 18 अनायसेन शस्त्रेण मृदुना हृदयच्छिदा। भीष्म उवाच / जिह्वामुद्धर सर्वेषां परिमृज्यानुमृज्य च // 19 एषा प्रथमतो वृत्तिद्धितीयां शृणु भारत / वासुदेव उवाच।। यः कश्चिजनयेदर्थं राज्ञा रक्ष्यः स मानवः // 1 अनायसं मुने शस्त्रं मृदु विद्यामहं कथम् / द्वियमाणममात्येन भृतो वा यदि वाभृतः / येनैषामुद्धरे जिह्वां परिमृज्यानुमृज्य च // 20 / यो राजकोशं नश्यन्तमाचक्षीत युधिष्ठिर // 2 अ. भा. 263 -2097 -