________________ 12. 26. 5] शान्तिपर्व [12. 26. 27 पर्याययोगाद्विहितं विधात्रा अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम् / ___ कालेन सर्वं लभते मनुष्यः // 5 गीतं राज्ञा सेनजिता दुःखार्तेन युधिष्ठिर // 13 न बुद्धिशास्त्राध्ययनेन शक्यं सर्वानेवैष पर्यायो मान्स्पृशति दुस्तरः। प्राप्तुं विशेषैर्मनुजैरकाले। कालेन परिपक्का हि म्रियन्ते सर्वमानवाः // 14. मूर्योऽपि प्राप्नोति कदाचिदर्था घ्नन्ति चान्यान्नरा राजस्तानप्यन्ये नरास्तथा। कालो हि कार्य प्रति निर्विशेषः // 6 संज्ञैषा लौकिकी राजन्न हिनस्ति न हन्यते // 15 नाभूतिकाले च फलं ददाति हन्तीति मन्यते कश्चिन्न हन्तीत्यपि चापरे / शिल्पं न मत्राश्च तथौषधानि / स्वभावतस्तु नियतौ भूतानां प्रभवाप्ययौ // 16 तान्येव कालेन समाहितानि नष्टे धने वा दारे वा पुत्रे पितरि वा मृते / . सिध्यन्ति चेष्यन्ति च भूतकाले // 7 अहो कष्टमिति ध्यायशोकस्यापचितिं चरेत्॥१७ कालेन शीघ्राः प्रविवान्ति वाताः स किं शोचसि मूढः सञ्शोच्यः किमनुशोचसि / ____ कालेन वृष्टिर्जलदानुपैति / पश्य दुःखेषु दुःखानि भयेषु च भयान्यपि // 18 कालेन पद्मोत्पलवजलं च . आत्मापि चायं न मम सर्वापि पृथिवी मम / कालेन पुष्यन्ति नगा वनेषु // 8 यथा मम तथान्येषामिति पश्यन्न मुह्यति // 19 कालेन कृष्णाश्च सिताश्च रात्र्यः शोकस्थानसहस्राणि हर्षस्थानशतानि च / ___ कालेन चन्द्रः परिपूर्णबिम्बः / दिवसे दिवसे मूढमाविशन्ति न पण्डितम् // 20 नाकालतः पुष्पफलं नगानां एवमेतानि कालेन प्रियद्वेष्याणि भागशः / नाकालवेगाः सरितो वहन्ति // 9 जीवेषु परिवर्तन्ते दुःखानि च सुखानि च / / 21 नाकालमत्ताः खगपन्नगाश्च दुःखमेवास्ति न सुखं तस्मात्तदुपलभ्यते / मृगद्विपाः शैलमहाग्रहाश्च / सृष्णार्तिप्रभवं दुःखं दुःखार्तिप्रभवं सुखम् // 22 नाकालतः स्त्रीषु भवन्ति गर्भा सुखस्यानन्तरं दुःखं दुःखस्यानन्तरं सुखम् / नायान्त्यकाले शिशिरोष्णवर्षाः // 10 न नित्यं लभते दुःखं न नित्यं लभते सुखम् // 23 नाकालतो म्रियते जायते वा सुखमन्ते हि दुःखानां दुःखमन्ते सुखस्य च / नाकालतो व्याहरते च बालः / तस्मादेतद्वयं जह्याद्य इच्छेच्छाश्वतं सुखम् // 24 नाकालतो यौवनमभ्युपैति यनिमित्तं भवेच्छोकस्तापो वा दुःखमूर्छितः। नाकालतो रोहति बीजमुप्तम् // 11 आयासो वापि यन्मूलस्तदेकाङ्गमपि त्यजेत् // 25 नाकालतो भानुरुपैति योगं सुखं वा यदि या दुःखं प्रियं वा यदि वाप्रियम् / * नाकालतोऽस्तं गिरिमभ्युपैति / प्राप्तं प्राप्तमुपासीत हृदयेनापराजितः // 26 नाकालतो वर्धते हीयते च ईषदप्यङ्ग दाराणां पुत्राणां वा चराप्रियम् / चन्द्रः समुद्रश्च महोमिमाली // 12 / ततो ज्ञास्यसि कः कस्य केन वा कथमेव वा॥२७ -2015 -