________________ 6. 83. 5] महाभारते [6. 83. 34 सागरप्रतिमं घोरं वाहनोर्मितरङ्गिणम् // 5 व्यूह तं पूरयामासुयूंहशास्त्रविशारदाः // 20 अग्रतः सर्वसैन्यानां भीष्मः शांतनवो ययौ। अभिमन्युस्ततः पश्चाद्विराटश्च महारथः / मालवैर्दाक्षिणात्यैश्च आवन्त्यैश्च समन्वितः॥६ द्रौपदेयाश्च संहृष्टा राक्षसश्च घटोत्कचः // 21 ततोऽनन्तरमेवासीद्भारद्वाजः प्रतापवान् / एवमेतं महाव्यूह व्यूह्य भारत पाण्डवाः / पुलिन्दैः पारदैश्चैव तथा क्षुद्रकमालवैः // 7 अतिष्ठन्समरे शूरा योद्भुकामा जयैषिणः // 22 द्रोणादनन्तरं यत्तो भगदत्तः प्रतापवान् / भेरीशब्दाश्च तुमुला विमिश्राः शङ्खनिस्वनैः / मागधैश्च कलिङ्गैश्च पिशाचैश्च विशां पते // 8 / क्ष्वेडितास्फोटितोत्क्रुष्टैः सुभीमाः सर्वतोदिशम् // 23 प्राग्ज्योतिषादनु नृपः कौसल्योऽथ बृहद्बलः / ततः शूराः समासाद्य समरे ते परस्परम् / मेकलैखैपुरैश्चैव चिच्छिलैश्च समन्वितः // 9 नेत्रैरनिमिषै राजन्नवैक्षन्त प्रकोपिताः // 24 बृहद्बलात्ततः शूरस्त्रिगर्तः प्रस्थलाधिपः / मनोभिस्ते मनुष्येन्द्र पूर्वं योधाः परस्परम् / काम्बोजैर्बहुभिः सार्धं यवनैश्च सहस्रशः // 10 युद्धाय समवर्तन्त समाहूयेतरेतरम् / / 25 द्रौणिस्तु रभसः शूरस्त्रिगर्तादनु भारत / ततः प्रववृते युद्धं घोररूपं भयावहम् / प्रययौ सिंहनादेन नादयानो धरातलम् // 11 तावकानां परेषां च निघ्नतामितरेतरम् // 26 तथा सर्वेण सैन्येन राजा दुर्योधनस्तदा / नाराचा निशिताः संख्ये संपतन्ति स्म भारत / द्रौणेरनन्तरं प्रायात्सोदर्यैः परिवारितः / / 12 व्यात्तानना भयकरा उरगा इव संघशः // 27 दुर्योधनादनु कृपस्ततः शारद्वतो ययौ। निष्पेतुर्विमलाः शक्त्यस्तैलधौताः सुतेजनाः / एवमेष महाव्यूहः प्रययौ सागरोपमः // 13 अम्बुदेभ्यो यथा राजन्भ्राजमानाः शतहदाः॥२८ रेजुस्तत्र पताकाश्च श्वेतच्छत्राणि चाभिभो। गदाश्च विमलैः पट्टैः पिनद्धाः स्वर्णभूषिताः / अङ्गदान्यथ चित्राणि महार्हाणि धनूंषि च // 14 पतन्त्यस्तत्र दृश्यन्ते गिरिशृङ्गोपमाः शुभाः। तं तु दृष्ट्वा महाव्यूह तावकानां महारथः / निस्त्रिंशाश्च व्यराजन्त विमलाम्बरसंनिभाः // 29 युधिष्ठिरोऽब्रवीत्तूर्णं पार्षतं पृतनापतिम् // 15 आर्षभाणि च चर्माणि शतचन्द्राणि भारत / पश्य व्यूहं महेष्वास निर्मितं सागरोपमम् / अशोभन्त रणे राजन्पतमानानि सर्वशः // 30 प्रतिव्यूहं त्वमपि हि कुरु पार्षत माचिरम् // 16 तेऽन्योन्यं समरे सेने युध्यमाने नराधिप / ततः स पार्षतः शूरो व्यूहं चक्रे सुदारुणम् / अशोभेतां यथा दैत्यदेवसेने समुद्यते। शृङ्गाटकं महाराज परव्यूहविनाशनम् // 17 अभ्यद्रवन्त समरे तेऽन्योन्यं वै समन्ततः / / 31 शृङ्गेभ्यो भीमसेनश्च सात्यकिश्च महारथः / रथास्तु रथिभिस्तूर्णं प्रेषिताः परमाहवे / रथैरनेकसाहस्रैस्तथा हयपदातिभिः // 18 युगैर्युगानि संश्लिष्य युयुधुः पार्थिवर्षभाः // 32 नाभ्यामभून्नरश्रेष्ठः श्वेताश्वो वानरध्वजः / दन्तिनां युध्यमानानां संघर्षात्पावकोऽभवत् / मध्ये युधिष्ठिरो राजा माद्रीपुत्रौ च पाण्डवौ // 19 / दन्तेषु भरतश्रेष्ठ सधूमः सर्वतोदिशम् // 33 अथेतरे महेष्वासाः सहसैन्या नराधिपाः। / प्रासैरभिहताः केचिद्गजयोधाः समन्ततः / - 1266 -