________________ 5. 158. 6] उद्योगपर्व [5. 158. 31 इदं त्वामब्रवीद्राजा धार्तराष्ट्रो महामनाः / प्राच्यैः प्रतीच्यैरथ दाक्षिणात्यैशृण्वतां कुरुवीराणां तन्निबोध नराधिप // 6 ___ रुदीच्यकाम्बोजशकैः खशैश्च / पराजितोऽसि तेन कृष्णा चानायिता सभाम् / शाल्वैः समत्स्यैः कुरुमध्यदेशैशक्योऽमर्षो मनुष्येण कर्तुं पुरुषमानिना // 7 // ___ म्लेंच्छैः पुलिन्दैर्द्रविडान्ध्रकान्यैः // 20 द्वादशैव तु वर्षाणि वने धिष्ण्याद्विवासिताः। नानाजनौघं युधि संप्रवृद्धं संवत्सरं विराटस्य दास्यमास्थाय चोषिताः // 8 ___ गाङ्गं यथा वेगमवारणीयम् / अमर्षे राज्यहरणं वनवासं च पाण्डव / मां च स्थितं नागबलस्य मध्ये द्रौपद्याश्च परिक्लेशं संस्मरन्पुरुषो भव // 9 युयुत्ससे मन्द किमल्पबुद्धे // 21 अशक्तेन च यच्छप्तं भीमसेनेन पाण्डव / इत्येवमुक्त्वा राजानं धर्मपुत्रं युधिष्ठिरम् / दुःशासनस्य रुधिरं पीयतां यदि शक्यते // 10 अभ्यावृत्य पुनर्जिष्णुमुलूकः प्रत्यभाषत // 22 लोहाभिहारो निर्वृत्तः कुरुक्षेत्रमकर्दमम् / अकत्थमानो युध्यस्व कत्थसेऽर्जुन किं बहु / समः पन्था भृता योधाः श्वो युध्यस्व सकेशवः // | पर्यायात्सिद्धिरेतस्य नैतत्सिध्यति कत्थनात् // 23 असमागम्य भीष्मेण संयुगे किं विकत्थसे / यदीदं कत्थनासिध्येत्कर्म लोके धनंजय / आरुरुक्षुर्यथा मन्दः पर्वतं गन्धमादनम् // 12 / सर्वे भवेयुः सिद्धार्था बहु कत्थेत दुर्गतः // 24 द्रोणं च युध्यतां श्रेष्ठं शचीपतिसमं युधि / जानामि ते वासुदेवं सहायं अजित्वा संयुगे पार्थ राज्यं कथमिहेच्छसि // 13 जानामि ते गाण्डिवं तालमात्रम् / ब्राह्मे धनुषि चाचार्यं वेदयोरन्तरं द्वयोः / जानाम्येतत्त्वादृशो नास्ति योद्धा युधि धुर्यमविक्षोभ्यमनीकधरमच्युतम् // 14 राज्यं च ते जानमानो हरामि // 25 द्रोणं मोहाद्युधा पार्थ यजिगीषसि तन्मृषा।। न तु पर्यायधर्मेण सिद्धि प्राप्नोति भूयसीम् / न हि शुश्रुम वातेन मेरुमुन्मथितं गिरिम् // 15 मनसैव हि भूतानि धाता प्रकुरुते वशे // 26 अनिलो वा वहेन्मेरं द्यौर्वापि निपतेन्महीम् / / त्रयोदश समा भुक्तं राज्यं विलपतस्तव / / धुगं वा परिवर्तेत यद्येवं स्याद्यथात्थ माम् // 16 को ह्याभ्यां जीविताकाङ्क्षी प्राप्यास्त्रमरिमर्दनम् / भूयश्चैव प्रशासिष्ये निहत्य त्वां सबान्धवम् // 27 गजो वाजी नरो वापि पुनः स्वस्ति गृहान्द्रजेत् // क तदा गाण्डिवं तेऽभूद्यत्त्वं दासपणे जितः। कथमाभ्यामभिध्यातः संसृष्टो दारुणेन वा।। क तदा भीमसेनस्य बलमासीच्च फल्गुन // 28 रणे जीवन्विमुच्येत पदा भूमिमुपस्पृशन् // 18 सगदाद्भीमसेनाश्च पार्थाच्चैव सगाण्डिवात् / किं दुर्दुरः कूपशयो यथेमां न वै मोक्षस्तदा वोऽभूद्विना कृष्णामनिन्दिताम् / न बुध्यसे राजचमू समेताम् / सा वो दास्यं समापन्नान्मोक्षयामास भामिनी / दुराधर्षां देवचमप्रकाशां अमानुष्यसमायुक्तान्दास्यकर्मण्यवस्थितान् // 30 ....गुप्तां नरेन्द्रसिदशैरिव द्याम् / / 19 / अवोचं यत्षण्ढतिलानहं वस्तथ्यमेव तत् / - 1037 -