________________ 1. 202. 19 ] महाभारते [1. 203. 18 राजर्षिभिरदृश्यद्भिर्ऋषिभिश्च महासुरौ / वैखानसा वालखिल्या वानप्रस्था मरीचिपाः / उभौ विनिश्चयं कृत्वा विकुर्वाते वधैषिणौ // 19 अजाश्चैवाविमूढाश्च तेजोगर्भास्तपस्विनः / प्रभिन्नकरटौ मत्तौ भूत्वा कुञ्जररूपिणौ / ऋषयः सर्व एवैते पितामहमुपासतै // 5 संलीनानपि दुर्गेषु निन्यतुर्यमसादनम् / / 20 ततोऽभिगम्य सहिताः सर्व एव महर्षयः / सिंहौ भूत्वा पुनर्व्याघ्रौ पुनश्चान्तर्हितावुभौ / सुन्दोपसुन्दयोः कर्म सर्वमेव शशंसिरे॥६ तैस्तैरुपायैस्तो क्रूरावृषीन्दृष्ट्वा निजघ्नतुः // 21 यथाकृतं यथा चैव कृतं येन क्रमेण च / निवृत्तयज्ञस्वाध्याया प्रनष्टनृपतिद्विजा / न्यवेदयंस्ततः सर्वमखिलेन पितामहे // 7 उत्सन्नोत्सवयज्ञा च बभूव वसुधा तदा // 22 ततो देवगणाः सर्वे ते चैव परमर्षयः / हाहाभूता भयार्ता च निवृत्तविपणापणा / तमेवार्थं पुरस्कृत्य पितामहमचोदयन् // 8 निवृत्तदेवकार्या च पुण्योद्वाहविवर्जिता // 23 ततः पितामहः श्रुत्वा सर्वेषां तद्वचस्तदा। निवृत्तकृषिगोरक्षा विध्वस्तनगराश्रमा / मुहूर्तमिव संचिन्त्य कर्तव्यस्य विनिश्चयम् // 9 अस्थिकङ्कालसंकीर्णा भूर्बभूवोग्रदर्शना // 24 तयोर्वधं समुद्दिश्य विश्वकर्माणमाह्वयत् / निवृत्तपितृकार्यं च निर्वषट्कारमङ्गलम् / दृष्ट्वा च विश्वकर्माणं व्यादिदेश पितामहः / जगत्प्रतिभयाकारं दुष्प्रेक्ष्यमभवत्तदा // 25 सृज्यतां प्रार्थनीयेह प्रमदेति महातपाः // 10 चन्द्रादित्यौ ग्रहास्तारा नक्षत्राणि दिवौकसः / पितामहं नमस्कृत्य तद्वाक्यमभिनन्द्य च / जग्मुर्विषादं तत्कर्म दृष्ट्वा सुन्दोपसुन्दयोः // 26 निर्ममे योषितं दिव्यां चिन्तयित्वा प्रयत्नतः // 11 एवं सर्वा दिशो दैत्यौ जित्वा क्रूरेण कर्मणा / त्रिषु लोकेषु यत्किंचिद्भूतं स्थावरजङ्गमम् / निःसपत्नौ कुरुक्षेत्रे निवेशमभिचक्रतुः // 27 समानयद्दर्शनीयं तत्तद्यत्नात्ततस्ततः / / 12 इति श्रीमहाभारते आदिपर्वणि कोटिशश्चापि रत्नानि तस्या गात्रे न्यवेशयत् / व्यधिकद्विशततमोऽध्यायः // 202 // तां रत्नसंघातमयीमसृजद्देवरूपिणीम् // 13 203 सा प्रयत्नेन महता निर्मिता विश्वकर्मणा / नारद उवाच। त्रिषु लोकेषु नारीणां रूपेणाप्रतिमाभवत् // 14 ततो देवर्षयः सर्वे सिद्धाश्च परमर्षयः। न तस्याः सूक्ष्ममप्यस्ति यद्गात्रे रूपसंपदा / जग्मुस्तदा परामार्तिं दृष्ट्वा तत्कदनं महत् // 1 न युक्तं यत्र वा दृष्टिन सज्जति निरीक्षताम् // 19 तेऽभिजग्मुर्जितक्रोधा जितात्मानो जितेन्द्रियाः। सा विग्रहवतीव श्रीः कान्तरूपा वपुष्मती। पितामहस्य भवनं जगतः कृपया तदा // 2 जहार सर्वभूतानां चढूंषि च मनांसि च // 16 ततो ददृशुरासीनं सह देवैः पितामहम् / तिलं तिलं समानीय रत्नानां यद्विनिर्मिता / सिद्धैर्ब्रह्मर्षिभिश्चैव समन्तात्परिवारितम् // 3 तिलोत्तमेत्यतस्तस्या नाम चक्रे पितामहः / / 17 तत्र देवो महादेवस्तत्राग्निर्वायुना सह / पितामह उवाच। चन्द्रादित्यौ च धर्मश्च परमेष्ठी तथा बुधः॥४ गच्छ सुन्दोपसुन्दाभ्यामसुराभ्यां तिलोत्तमे / - 264 -