Dhatupradip

SR No.: 004319
Original Sutra Author: N/A
Author: Srishchandra Chakravarti
Publisher: Varendra Research Society
Publication Year: 1919
Total Pages: 166
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 9 MB

Page 14

गर) धातुप्रदीपः। भूप्रभृतिशब्दसन्तानवाचकस्य भूवादिशब्दस्य निपातनात् माधुत्वार्थइरितो धातो रङ् वा स्वात् परस्मैपदे पर। च्युतिर अच्युतत् अच्योतीत्। भिदिर अभिदत् अभैत्सौत्। छिदिर अच्छिदत् अच्छत्सीत् ' दृशिर् अदर्शत् अद्राक्षीत् / परस्मैपदे किम्। अभित्त। अच्छित्त / 17 / जीतः क्तः। (2 / 2 / 187) जीती धातोर्वतमाने क्तः स्यात् / जिमिदा मिन्नः / जिभूषा पृष्टः। त्रिइन्धी मुद्धः / निविदा खियः। - 1 / ट्रितोऽथुच् / (रासस) टिती धातीरथुच् स्थाद भावे / टुवैप वेपः। टुश्रीश्विशययुः। मज्जथुः / नन्दषुः / 19 / डिसः विः / (शश८८) डितो धातोः वि: स्यात् भावे। मम् नित्यमिति (4 / 4 / 20) ततो मप्। डुपचष् पक्किमम् / जुदाञ् दतिमम्। डुधा हिविमम्। ड्वप उपविमम्। लधि मम्। 20 / मितां खः (64 / 92) / मितामुपधाया खः स्वाण णौ परे। ज्ञपयति / घटयति / व्यथयति / जनयति / शमयति / 21 / चिगाणमुलीदीर्घोऽन्यतरस्थाम। (493) चिण्पर णमुल्परे च णी मितामुपधाया दौ? वा स्यात् / प्रशमि प्रशामि। शमं शमम् / शाम शामम् / / क्षान्न क्षानम् / अघटि अघाटि। घटं घटम् / घाट घाटम्। 22 / षिभिदादिभ्योऽङ् / (223 / 104). षियी भिदादिभ्यश्च खियामङ् स्यात् / ष् जरा। वपूष् वपा। चमूष क्षमा / डुपचष् / पचा। भिदा। मृला / कपा। 23 / अनुदात्तडिस आत्मनेपदम् / (13) अनुदात्त उपदेश यो डिन्त सदन्ताच धातीलस्य स्थाने पात्मनेपदं स्यात्। अनुदात्ती धातवी धातुपाठान ज्ञातव्याः। आस पास्ते। वस वस्ते / बूङ सूते। सूयते। शौङ शेते शिश्ये। मृडो छित्त्व खरार्थम् / मियते लुंलिङोश्चेति (1291) आत्मनेपदनियमात्। चक्षिको डित्वमन्त्ये करित्वपरिवाणार्थम् / तेन तत्र न नुम् / चष्टे / चक्षाते। चचचे। 24 / अनुदात्तेतच हलादः। (22 / 141) / ' अनुदात्तेतच हलाद रकर्मकाद युच् स्यात्। तुतु वर्तनः। वृधु वईनः। विचक्षणः। अनुदात्ततः किम् ? भविता / हलादः किम् ? एधिता। आदिग्रहणं किम् ? जुगुप्सनः / मौमांसनः / कर्मकात् किम् / वसिता वस्त्रम्। 25 / खरितजित: कत्त्रंभिप्राय क्रियाफले / (12) / खरिततो वितश्च धातोरात्मनेपदं स्थात् कर्तृगामिनि क्रियाफले। यजते यनति। पचते पचति / पुण् सुनुते सुनोति। डुक्लञ् कुरुते करोति। डुदाञ् दत्ते ददाति। - खरितती धातवी धातुपाठादवगन्तव्याः। इदं फलितम्। अनुदात्तेद धातुरात्मनेपदी। खरितेद उभयपदी। उदात्तत् परोपदीत्यर्थः। उदात्तेच्च धातुः धातुपाठे एव निर्दिष्टः। धातुष्व भ्योऽपर कैचित् कित् णित् पिच्च दृश्यन्ते / तब दाणी णिती। क पोहाक् च किती। दाम् दैपी पितो। जमा