________________ 118 श्री हंसविजयविरचिते निर्मलसूरिवचांसि ? क्षान्त्यादि-पाणिग्रहणसौख्यं ग्रैवेयकादिसुखं चेत्यादि / " तद् वाक्यैर्मे पण्डितवीर्योल्लासः समजनि, तदनुभावात् मोहादीन् पराभूय सम्यक्त्व-सदागमौ मदन्तिकमागतो, ततश्चित्तवृत्त्यटव्यामुभयोः सेन्ययोर्युद्धं जातं, परं मत्-प्राबल्यात् मोहसैन्यं हतवीर्यं कृत्वा चारित्रधर्मेण जयश्रीवृता / ततो गुणधारण-भवावधि-जातिस्मरणं मे प्रादुरासीत्, पुनर्विशेषशुभाध्यवसाययोगादसङ्ख्यद्वीप-समुद्रविषयमवधिज्ञानं समुत्पन्नं; दृष्टस्तदाऽसङ्ख्येय-भवप्रपञ्चः, स्मृतं च सिंहाचार्यभवाभ्यस्तं पूर्वश्रुतं, स्मृतश्च आनिगोदाद् भवविस्तारः, निर्मलसूरिकथितस्ततः सञ्जातपरमनिर्वेदोऽहं गुरूक्त-तस्करावस्था सत्यापनाय वैक्रियशक्त्या तस्करस्वरूपं विधाय प्रज्ञाविशालया सहाऽत्राऽऽगतस्ततस्तव पुण्डरीकस्य च प्रतिबोधार्थ गुरुभिर्मन्मुखेनैव मवृत्तान्तः ख्यापितः / षण्मासवाचोऽप्ययं वृत्तान्तोऽस्य भगवत एव प्रसादात् मया त्रिभिः प्रहरैस्त्वदने कथितस्तदेवं हे भद्रे ! ममाऽन्तरङ्गचौर्यस्वरूपं तथैव च प्रायः सर्व-संसारि-सत्त्वेष्वपि पश्याम्यहमिति संसारिजीवोक्तं वृत्तान्तमाकर्ण्य सुललिता भावितचित्ता जाता, तथा राजपुत्रः पुण्डरीकोऽपि प्रमुदितः सन् पुनः पप्रच्छ'-हे आर्य! साम्प्रतं त्वच्चित्तवृत्त्यटव्यां को व्यतिकरोऽस्ति ? अनुसुन्दरः प्राह- "शृणु सुमते ! यदाऽहं सदागमं शरणीकृत्य संवेगपूरितः स्ववृत्तान्तं कथयितुं प्रवृत्तस्तदैव चारित्रधर्मः स्वावसरं विज्ञाय ससैन्यो मदभिमुखमागन्तुं प्रवृत्तस्तत आनन्दितं सात्त्विकमानसपुरं विशदीभूतो विवेकगिरिः पुनर्वासितं जैनपुरं प्रगुणितानि चित्तसमाधान-मण्डपादि-स्थानानि / मयि पश्यत्येव जातं चारित्रधर्म-मोहराजयोर्महयुद्धं, परं मम वीर्यानुभावाच्चारित्रधर्मनृपेण ससैन्यो मोहः प्रहतवीर्यः कृतः साम्प्रप्तं सर्वसैन्यान्वितश्चारित्रधर्मो मदन्तिके स्थितोऽस्ति। अतः परं जैनलिङ्गमादाय तत्पोषणं करिष्ये "इत्याधुक्त्वाऽनुसुन्दरस्तस्करस्वरूपमुपसंहृत्य दिव्यकान्तिमयं मूलरूपं प्रकटीचकार / तावदागतं सैन्यमपि सर्वं तद्विलोक्य अहो ! पूर्वमस्माभिरयं तस्कर एवं बुध्यते स्म, पुनरयं तु महर्द्धिविस्तर-सार्वभौम इति विस्मिताः पुण्डरीकादयः / अनुसुन्दरस्य प्रतिबोध: अथाऽनुसुन्दरः स्वसुनवे पुरन्दराय राज्यं राज्यचिह्नानि च दत्त्वा श्री जिनपूजां विधाय संयमं जिघृक्षुः पुनः सुललितां प्रति प्रतिबोधार्थमाह- "हे सुललिते ! अद्याऽपि किं शून्यचित्तेऽवलक्ष्यसे ? असंव्यवहारपुरादारभ्यैकेन्द्रिय-विकलेन्द्रिय-तिर्यग्भवादिभवा मदनुभूता विडम्बनाः श्रुत्वाऽपि कथं न संवेगमाप्नोषि, तथा नन्दिवर्द्धनादिभवेषु हिंसाक्रोध-मान-माया-स्तेय-लोभ-मैथुन-मोह-परिग्रहादि संगोत्थानि मया नानाकष्टान्यनु