________________
१४
समवायांग सूत्र
विराहणा, दंसण विराहणा, चरित्त विराहणा । मिगसिर णक्खत्ते तितारे पण्णत्ते। पुस्स णक्खत्ते तितारे पण्णत्ते। जेट्ठा णक्खत्ते तितारे पण्णत्ते। अभीइ णक्खत्ते तितारे पण्णत्ते। सवण णक्खत्ते तितारे पण्णत्ते। अस्सिणी णक्खत्ते तितारे पण्णत्ते। भरणी णक्खत्ते तितारे पण्णत्ते। इमीसे णं रयणप्पभाए पुढवीए अत्थेगइयाणं णेरड्याणं तिण्णि पलिओवमाइं ठिई पण्णत्ता। दोच्चाए णं पुढवीए णेरड्याणं उक्कोसेणं तिण्णि सागरोवमाइं ठिई पण्णत्ता। तच्चाए णं पुढवीए णेरइयाणं जहण्णेणं तिण्णि सागरोवमाई ठिई पण्णत्ता। असुरकुमाराणं देवाणं अत्थेगइयाणं तिण्णि पलिओवमाइं ठिई पण्णत्ता। असंखिजवासाउय सण्णिपंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं उक्कोसेणं तिण्णि पलिओवमाइं ठिई पण्णत्ता। असंखिजवासाउय सण्णिगब्भवक्कंतियमणुस्साणं उक्कोसेणं तिण्णि पलिओवमाइं ठिई पण्णत्ता। सोहम्मीसाणेसु कप्पेसु अत्थेगइयाणं देवाणं तिण्णि पलिओवमाइं ठिई पण्णत्ता। सणंकुमारमाहिंदेसु कप्पेसु अत्थेगइयाणं देवाणं तिणि सागरोवमाइं ठिई पण्णत्ता। जे देवा आभंकरं पभंकरं आभंकरपभंकरं चंदं चंदावत्तं चंदप्पभं चंदकंतं चंदवण्णं चंदलेस्सं चंदज्झयं चंदसिंगं चंदसिटुं चंदकूडं चंदुत्तरवडिंसगं विमाणं देवत्ताए उववण्णा तेसिणं देवाणं उक्कोसेणं तिणि सागरोवमाई ठिई पण्णत्ता। ते णं देवा तिण्हं अद्धमासाणं (तिहिं अद्धमासेहिं) आणमंति वा पाणमंति. वा ऊससंति वा णीससंति वा। तेसिणं देवाणं उक्कोसेणं तिहिं वाससहस्सेहिं आहारटे समुप्पजइ । संतेगइया भवसिद्धिया जीवा जे तिहिं भवग्गहणेहिं सिज्झिस्संति बुज्झिस्संति मुच्चिस्संति परिणिव्वाइस्संति सव्वदुक्खाणमंतं करिस्संति ।। सूत्र ३ ॥
कठिन शब्दार्थ - सल्ला - शल्य, गारवा - गारव या गौरव, मिगसिर - मृगशिर, पुस्स - पुष्य, जेट्ठा - ज्येष्ठा, अभीइ - अभिजित, अस्सिणी - अश्विनी, तितारे - तीन तारों वाले, देवत्ताए - देव रूप से, उववण्णा - उत्पन्न हुए हैं। ... भावार्थ - दण्ड - जिससे आत्मा दण्डित हो उसे दण्ड कहते हैं, वह दण्ड तीन प्रकार का कहा है। यथा - मन दण्ड, वचन दण्ड, काय दण्ड। गुप्ति - मन वचन काया की अशुभ प्रवृत्ति को रोकना या आते हुए नवीन कर्मों को रोकना गुप्ति कहलाती है। वे गुप्तियाँ तीन कही गई हैं यथा - मन गुप्ति, वचन गुप्ति, काय गुप्ति। शल्य - जिससे बाधा-पीड़ा हो, उसे शल्य कहते हैं। कांटा, भाला आदि द्रव्य शल्य हैं। जैसे द्रव्य शल्य शरीर में चुभ
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org