________________
आगम
“उत्तराध्ययनानि”- मूलसूत्र-४ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) अध्ययनं [३],
मूलं [-]/गाथा ||७|| नियुक्ति: [१७८...]
(४३)
प्रत
सूत्रांक
||७||
प्रहाणं तस्यायो-लाभः प्रहाणायः तस्मिन् , यद्वा सूत्रत्वात् प्रहाणौ प्रहान्या वा तद्विबन्धकानन्तानुबन्ध्यादिकर्मसु ग्रहीणेषु, कुतश्चिदीश्वरानुग्रहादेस्तदप्राप्तेः, अन्यथा हि तद्वैफल्यापत्तिः, एतेन-'अन्यो जन्तुरनीशोऽयमात्मनः सुखदुःखयोः । ईश्वरप्रेरितो गच्छेत् , श्वभ्रं वा वर्गमेव वा ॥१॥' इत्यपास्तं भवति, अर्थ कथं पुनस्तेषां ग्रहाणिरित्याह-४ 'आनुपूया' क्रमेण न तु शगिरसेव, तयापि 'कयाइ उत्ति तुशब्दस्यैवकारार्थत्वात्कदाचिदेव न सर्वदा, 'जीवा' प्राणिनः 'शुद्धिम्' क्लिष्टकर्मविगमात्मिकाम् अनु-तद्विघातिक पगमस्य पश्चात्प्राप्ताः 'आददते' खीकुर्वन्ति मनुष्यतां,
पाठान्तरतश्च जायन्ते मणुस्सयंति सुव्यत्ययान्मनुष्यतायां, तदैव तन्निर्वर्तकमनुजगत्यादिकर्मोदयादिति दभावः, अनेन मनुजत्वविवन्धककर्मापगमस्य तथाविधकालादिसव्यपेक्षत्वेन दुरापतया मनुषत्वदुर्लभत्वमुक्तमिति |सूत्रार्थः ॥७॥ कदाचिदेतदवाप्सौ श्रुतिः सुलभैव स्यादत आहमाणुस्सं विग्गहं लड़े, सुती धम्मस्स दुल्लहा। जं सोचा पडिवजंति, तवं खंतिमहिंसयं ॥८॥(सूत्रम्) | व्याख्या-'माणुस्सं'ति सूत्रत्वान्मानुष्यकं मनुष्यसम्बन्धिनं विशेषेण गृह्यते आत्मना कर्मपरतन्त्रेणेति विग्रहस्तं | ४
मनुजगत्याधुपलक्षितमौदारिकशरीरं 'लढुंति अपेर्गम्यमानत्वात् लब्ध्वापि, 'श्रुतिः' आकर्णनं, कस्स ?-धारयति जदुर्गती निपततो जीवानिति धर्मः, तथा च वाचकः-"प्राग्लोबिन्दुसारे सर्वाक्षरसन्निपातपरिपठितः। धृ धरदाणाऽर्थो धातुस्तदर्थयोगाद्भवति धर्मः॥१॥ दुर्गतिभयप्रपाते पतन्तमभयकरदुर्लभत्राणे । सम्यक् चरितो यस्मा
दीप अनुक्रम [१०२]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [४३], मूलसूत्र - [४] "उत्तराध्ययनानि" मुलं एवं शान्तिसूरि-विरचिता वृत्ति:
~368~
