________________
आगम
(१४)
“जीवाजीवाभिगम" - उपांगसूत्र-३ (मूलं+वृत्ति:) प्रतिपत्ति : [१], ------------------------- उद्देशक: [-], ---------------------- मूलं [३६] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.........आगमसूत्र - [१४], उपांग सूत्र - [३] "जीवाजीवाभिगम" मूलं एवं मलयगिरि-प्रणीत वृत्ति:
प्रत सूत्रांक [३६]
दीप अनुक्रम [४४]
श्रीजीवा- पामस्तीलङ्गलपृथक्खिकाः, 'अतोऽनेकस्वरादि' तीकप्रत्ययः, एवं शेषसूत्राण्यपि भावनीयानि, नवरं द्वादशाङ्गुलप्रमाणा विवस्तिः, द्वि-18/१प्रतिपत्तौ जीवाभि वितस्तिप्रमाणा रनिहस्त:, कुक्षिहितमाना, धनुर्हस्तचतुष्टयप्रमाणं, गम्यूतं द्विधनुःसहस्रप्रमाण, चत्वारि गव्यूतानि योजनम् समूच्छिममलयगि-1 पतथापि वितस्त्यादिकमुषछ्याङ्गलापेक्षया प्रतिपचव्यं, ते णमित्यादि, 'ते' अनन्तरोदितस्वरूपा महोरगाः स्थलचरविशेषत्वात् स्थले || रीयावृत्तिःजाय जायन्ते स्खले च जाताः सन्तो जलेऽपि स्थल इव चरन्ति स्थलेऽपि चरन्ति, तथास्वाभाव्यात्, यद्येवं ते कस्मादिह न दृश्यन्ते ?
तिर्यञ्चः
सू० ३६ इत्याशङ्कायामाह-ते नत्थि इह' इत्यादि, 'ते' यथोदितस्वरूपा महोरगाः 'इह' मानुषक्षेत्रे 'नत्यित्ति न सन्ति, किन्तु बाह्येषु द्वीप-| ॥४०॥
समुद्रेषु भवन्ति, समुद्रेष्वपि च पर्वतदेवनगर्यादिषु स्खलेषुत्पद्यन्ते न जलेषु, तत इह न दृश्यन्ते । जे यावणे तहप्पगारा' इति, येऽपि चान्ये तथाप्रकारा अङ्गुलदशकादिशरीरावगाहमानास्तेऽपि महोरगा ज्ञातव्याः, उपसंहारमाह-'सेत्तं महोरगा, 'जे यावण्णे तहप्पगारा' इति, येऽपि चान्ये तथाप्रकाराः उक्तरूपानादिरूपास्ते सर्वेऽपि उर:परिसर्पस्थलचरसंमूछिमपञ्चेन्द्रियतिबन्योनिका द्रष्टव्याः, 'ते समासतो' इत्यादि पर्याप्तापर्याप्तसूत्रं शरीरादिद्वारकदम्बकं च जलचरवद्भावनीयं, नबरमवगाहना जघन्यतोऽनुलासवेयभागप्रमाणा उत्कर्षतो योजनपृथक्लं, स्थितिद्वारे जघन्यत: स्थितिरन्तर्मुहूर्त्तमुत्कर्षतविपश्चाशद्वर्षसहस्राणि, शेषं तथैव ॥ भुजपरिसर्पप्रतिपादनार्थमाह-से किं तमित्यादि, अथ के ते भुजपरिसर्पसंमूछिमस्थलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका: १, सूरिराह-भुजपरिसर्पसंमूर्लिछमस्थलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका अनेकविधा: प्रज्ञप्ताः, 'तह चेव भेओ भाणियव्यों' इति, यथा प्रज्ञापनायां तथैव भेदो वक्तव्यः, स चैवम्-"तंजहा-गोहा नउला सरडा सम्मा सरंडा सारा खारा घरोलिया विस्संभरा मंसा मंगुसा पयलाया छीरवि-18॥४ रालिया जाहा चउप्पाइया" एते देशविशेषतो वेदितव्याः, 'जे यावण्णे तहप्पगारा येऽपि चान्ये 'तथाप्रकारा:' उक्तप्रकारा गोधा
~83~