________________
Parikşāmukham
61
Commentary
Pratyakşa Pramāņa is subdivided into two classes Sānvyavahārika and Mukhya or Pārarmārthika. In this aphorism the definition of Sānvyavahārika Pratyakşa is given
In Pramāņaparikṣā, Vidyānanda Svāmi has divided Pratyakşa into three classes Indriya-pratyakşa, Anindriya-pratyakşa and Atindriya-pratyakşa. The first two however can be included under Sānvyavahārika Pratyakşa. So the twofold division of Pratyakşa will be sufficient. In Pramāņa-nayatattvālokālankāra, Pratyakşa has been divided into Sānvyavahārika and Pāramārthika and Sānvyavahārika again has been subdivided into Indriyanivandhana and Anindriya-nivandhanas. In Pramāna-mimamsa Pratyakşa has been divided into Mukhya and Sārvyavahārika* and in Nyāyadipikā, the divisions are Sānvyavahārika and Pāramārthika”. Mukhya or Pāramārthika are one and the same
thing.
1 "तच्च प्रत्यक्षं द्वधा मुख्यसंव्यवहारभेदाद् इति मनसि कृत्य प्रथम सांव्यवहारिकप्रत्यक्षस्योत्पादिकां सामग्री तभेदं च प्राह ।" Prameyaratnamala. 2 “तत् त्रिविधं, इन्द्रियानिन्द्रियातीन्द्रियप्रत्यक्षविकल्पनात्।”
Pramānapariksa. 3. "तद्विप्रकारं सांव्यवहारिकं पारमार्थिकं च ।" . "तत्रायं द्विविधमिन्द्रियनिवन्धनमनिन्द्रियनिवन्धनं च ।"
____Pramananayatattvalokalankāra. II. 4. 5 4 "तत् सर्वथावरणविलये चेतनस्य स्वरूपाविर्भावो मुख्यं केवलम् ।"
Pramāņa-mīmāmsā I. 1. 15 "तत् तारतम्येऽवधिमनःपर्ययौ च ।" Ibid 1. 1. 18 "इन्द्रियमनोनिमित्तावग्रहेहावायधारणात्मा सांव्यवहारिकम् ।"
_Ibid, 1. 1. 21 5 "तत् प्रत्यक्षं द्विविधं सांव्यवहारिकं पारमार्थिकं च ।”
Nyāya-dipikā.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org