Saptabhangi Nayapradip

SR No.: 004070
Original Sutra Author: N/A
Author: Yashovijay Upadhyay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Total Pages: 280
Language: Hindi, Gujarati, English
Classification: Book_Devnagari
File Size: 6 MB

Page 50

* सप्तभङ्गीनयप्रदीप: રૂટા પ્રતિપર્યાયં પ્રતિપદાર્થનુયોરાનાં સમાનામેવ સન્મવાત'' રૂશા તિ
(९) अथ सप्तभङ्गी स्वख्यतः प्रदर्श्यते, तथाहि-'स्यादस्त्येव सर्वम्' इति सदंशकल्पनाविभजनेन प्रथमो भङ्गः। स्यान्नास्त्येव सर्वम्' इति पर्युदासकल्पनाविभजनेन द्वितीयो
+ ગુણસૌમ્યા+ ...
* ભાંગા સાત હોવાનું રહસ્ય જ પ્રશ્નઃ યાત, ચીત્રાતિ વગેરે સાત જ ભાંગાઓ કેમ? તેનું કારણ શું?
ઉત્તરઃ કારણ એ જ કે, વસ્તુના તે તે ધર્મો વિશે શ્રોતાઓના મનમાં માત્ર સાત જ પ્રશ્નો થાય છે અને તેથી તેના સમાધાનરૂપે માત્ર સાત જ ભાંગા થાય. (તેનાથી વધુ ભાંગા નહીં.)
જીવાદિદ્રવ્યમાં નિત્યાનિત્યાદિ ધર્મ વિશેના સાત પ્રશ્નો અને તેના જવાબો આ પ્રમાણે થાય છે -
(૧) શું જીવ નિત્ય છે? હા - દ્રવ્યાર્થિકનયની અપેક્ષાએ સ્થાન્નિત્વ છે. (૨) શું જીવ અનિત્ય છે? હા - પર્યાયાર્થિકનયની અપેક્ષાએ સ્થાનિત્વ છે.
(૩) શું જીવ નિત્ય – અનિત્ય બંને છે ? હા - ક્રમશઃ બંને નયો લગાડતાં આ જીવ સ્થાન્નિત્ય પણ છે અને નિત્ય પણ છે.
(૪) બંને હોવાથી શું સાથે બોલી શકાય છે? ના – બંને ધર્મો એકી સાથે એક જ શબ્દથી બોલી શકાય નહીં, માટે વિવ્ય પણ છે.
આ પ્રમાણે બાકીના ભાંગાઓ પણ સંયોગથી સમજી લેવા. એટલે મૂળ વાત-પ્રશ્નોત્તરી સાત હોવાથી ભાંગાઓ પણ સાત જ થાય, તેનાથી વધુ નહીં. (૯) આ પ્રમાણે સપ્તભંગીનું લક્ષણ કહ્યું, હવે તેનું સ્વરૂપ જણાવતાં કહે છે –
* સપ્તભંગીનું સ્વરૂપ બતાવનાર સૂત્રો જ (૧) સૂત્રઃ વચ્ચેવ સમિતિ સવંશવેલાનાવિમનને પ્રથમ મ છે
સૂત્રાર્થ ઘટ-પટ-આત્મા વગેરે સર્વ પદાર્થો (પોતાના દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવની) અપેક્ષાએ અસ્તિરૂપ જ છે, આવા પ્રકારની સદંશધર્મની કલ્પનાને મુખ્ય કરીને કહેવું તે પહેલો ભાગો છે.
(૨) સૂત્રઃ ચાત્રાન્ચેવ સર્વગતિ પથુદાસત્પનાવિમનને દ્વિતીય ભ .
સૂત્રાર્થ ઘટ, પટ, આત્મા વગેરે સર્વ પદાર્થો (બીજા દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવની) અપેક્ષાએ નથી જ, આવા પ્રકારની નિષેધની કલ્પનાને મુખ્ય કરીને કહેવું, તે બીજો ભાંગો છે.